Y
Sohbet; insanı Cenab-ı Hakk’a yönlendiren yararlı konuşmalarda bulunma ve hayırhahlık mülâhazasıyla oturup-kalkmaya denir ki; Yunus da “Asayiş kılan cânı, evliya sohbetidir” demiştir.
Aynı ruh, aynı duygu, aynı düşünce, aynı mefkûre etrafında kenetlenmiş kimselerin birlik içinde Hakk’a yönelişlerinde öyle bir derinlik, his ve şuurlarında öyle bir zenginlik, zikir ve fikirlerinde öyle bir enginlik vardır ki, en kâmil insanlar bile, böyle bir heyet içinde hasıl olan sevapların en küçüğünü dahi tek başlarına elde etmeleri mümkün değildir. Sohbetin nûrânî atmosferinde ifade de, istifade de, feyizlenme ve feyizlendirme de, hissettirme ve hissetme de, hep farklı boyutlarda cereyan eder. Ve her şey bireysel çabalarla elde edilecek hasılatın üzerindedir. Çünkü sohbette cemaat, cemaatte de İlahi Rahmet’in tecellisi vardır.
Sohbet meclislerinin yozlaşması ve gayesi dışına çıkması çok büyük bir tehlikedir. Sohbet sırasında kalpleri Efendimiz’e ve Cenab-ı Rabbü’l Âlemîn’e yönlendiremeyenler, araya perdeler koyanlar, lafı ve konuyu döndürüp dolaştırıp meseleyi ortada bırakanlar zarar verdiklerinin farkında olmalılar.
Her meselede sözü asıl sahibi olan Allah’a ve Resul’üne bırakamıyorsak, onların maksat ve muradlarını aksettirmeye çalışmıyorsak, o zaman söylediklerimiz ya kendi indî görüşlerimiz ya da kendimize “pîr” olarak seçtiğimiz zatın şahsi fikirlerinden öte geçemez. Bu da mes’uliyeti muciptir. Pîrimiz veli bile olsa sözü ashabın ve Resulullah’ın sözünün önüne geçemez; ancak onların kutlu sözlerinin izahı olabilir. Asıl merkezinden ve gayesinden sapmış sohbetlerde yer yer lâubalîliklere rastlanabilir.
Eğer durum yukarıda arz etmeye çalıştığımız çerçevede -daha doğrusu, tam bir çerçevesizlikte- cereyan ediyorsa - ki, günümüzde bu çarpık anlayışın pek çok örnekleriyle karşılaşmak mümkündür- sohbetin yerini, onun dedikodusu almış.. mânâ kendi vizyonunda karartılmış.. lâhûtîliğe bağlı esaslar, yerlerini havâîliğe ve nefsânîliğe bırakmış.. kudsi câzibe uçup gitmiş; gelip, onun o nur ufkuna nefsânî incizablar oturmuş olur. Bu da büyük bir tehlikedir. Böyle bir sohbet bizi Resûlullah’a ve Cenab-ı Allah’a ulaştıramaz.
Sohbetin geçtiği mekandan ziyade, sohbetin merkezi ve mihrak noktası önemlidir. Sohbetiniz kahvehanelerdeki kadar âfâki ve anlamsızsa cesedinizin tekye, zâviye ve halvethânelerde olması bir şeyi değiştirmez. Bu sohbetlerde İlâhî vâridâttan bahsetmek şöyle dursun, şeytânî şerârelerden endişe duyulmalıdır. Dolayısıyla da, ihsan ve ihlâs ufkundan uzaklaşmış bu mekânlardaki feyiz alışverişine benzeyen her muamele bir aldanma veya istidrac, buralarda Allah’ın husûsî iltifatına mazhariyet beklentisi bir vehim ve bu yerlerin cemaat görünümündeki müdâvimleri de birer yığının ruhsuz parçalarından ibarettir. Hele bir de mesleklerinin revacı adına başkalarıyla uğraşıyor; gıybetlere, iftiralara giriyor ve sû-i zan gibi bir silahı Müslüman’a karşı kullanıyorlarsa, böylelerinin oturup kalktıkları yerler tekye değil, birer mahall-i takiyye, zâviye değil birer hâviye ve bu meclislerin merkez noktasını tutanlar da sofi değil, birer softadır.
(Yararlanılan kaynak: Sızıntı, Ekim 1999, cilt 21, sayı 249)