ORHUN ABİDELERİ YOK OLUYOR!!
Türklerin ilk yazılı eserleri olarak da değerlendirilen Orhun Abideleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Hem de iddiaya göre, Türk uzmanların (!) yaptığı yanlışlar nedeniyle.Moğolistan sınırları içinde kalan, başkentleri olan Ötüken yakınlarında Göktürk Kağan ve prensleri tarafından dikilen ve Göktürk Yazıtları diye de anılan Orhun Abidelerinin Türkiye’den uzmanların bazılarının yaptıkları yanlışlıklar ve koruma adı altında yapılan yer değişikliği sonucunda parçalanmaya başlandığı ileri sürülüyor.
Bilinen en eski Türk yazısının ve bilhassa Türk dil ve edebiyatının çok önemli belgesi olan Orhun Abideleri, Göktürk Devleti’nin bıraktığı en önemli eserlerdir. Abideler Orhun Irmağı’nın eski yatağı yakınlarında Koço-Çaydam adlı göl civarında dikilmiş ve bir kilometrekarelik bir alana yayılmışlardır.
Göktürk Abideleri’nin en önemlileri Bilge Vezir Tonyukuk adında 720 yılında, kendisi tarafından yazdırılmış Tonyukuk Anıtı ile 731’de ölen Kültigin ve 734’te ölen Bilge kağan Anıtlarıdır.
Projenin geçmişi
Türk tarihin ilk yazılı vesikaları olan bu taşlar, Türk tarihi ve dili açısından yerine konulamaz bir öneme sahiptir. 1998 Yılında Moğolistan’da başlatılan Orhun Abideleri projesinde Türkiye önemli rol oynamıştı. Proje TİKA tarafından yapılmış, bölgede gerek yüzey çalışmaları gerekse arkeolojik çalışmalar yapılmış birçok Türk eseri gün ışığına çıkarılmıştı. Çalışma Tonyukuk Anıtları’nda yüzey araştırması şeklinde tamamlandı. Bilge Kağan ve Kültigin Anıtları’nda ise arkeolojik kazı yapıldı. Çalışmalar yoğunluklu olarak Bilge Kağan ve Kültigin anıtlarında yapılmıştı. Bilge Kağan Külliyesi’nde yapılan kazıda 3 bin parçadan daha fazla altın ve gümüşten oluşan hazine çıkarılmıştı. Çıkarılan bu hazine Moğolistan hükümetine teslim edilmiş ve Moğolistan Ulanbator Müzesi’nde sergilenmişti. Yapılan anlaşma gereğince bu eserlerin Türk bilim adamlarına açık olması ve inceleme yapmak isteyenlere kolaylık gösterilmesi gerekiyor.
(Bilge Kağan Mezar Külliyesi)
Proje kapsamında Bilge Kağan ve Kültigin Külliyesi yanında bir müze inşa edildi. Bu müzeye Karakurum’dan ulaşımı sağlayan yol da Türkiye tarafından inşa edildi. Ancak proje sırasında yapılan çalışmalarda çok önemli bazı hatalar yapılmış ve bu hatalar Orhun Abideleri’nin küçük küçük parçalara ayrılmasına ve abidelerin üzerindeki Göktürk harflerinin parçalanarak ana taştan ayrılmasına ve düşmesine neden olmaya başladı. Bu hataların başında Moğolistan’da çalışan Türk ekibinde yer alan bir Türk bilim adamının Orhun Abidelerinin kopyasını çıkarmak amacıyla eserlerin yüzeylerine bir çeşit silikon sürmüş ve masklarını oluşturması geliyor. Halen AKP’nin bir il belediye başkanı olan bu bilim adamının yaptığı mask çalışmasında kullandığı slikon, Göktürk Abideleri’nin yüzeylerinde deformasyonlara neden olmuş durumda. Bu husus bilim adamları tarafından tespit edilmiş.
(Kültigin Abidesi)
Yapılan İkinci hata ise bölgede bir çelik müze inşa edilmesi ve Orhun Abidelerinin bu müzeye taşınması olmuş. Bazı bilim adamlarına göre, bu taşların orijinal yerinden taşınarak başka mekâna götürülmesi, biyolojik açıdan taşların çabuk bozulmasına yol açacak. Bin 300 yıldır arazide orijinal yerinde duran eserler 1-2 km uzağa inşa edilen müzeye taşındığından, Türk eserlerini bugünlerde gezmeye giden turistler bomboş bir araziyle karşılaşmaktadırlar.
(Kutsal Ocak Taşları)
Proje sırasında yapılan bir başka önemli hatanın da Karakurum’dan Orhun Abideleri’ne kadar Türkiye’nin finansmanı ile yapılan yoldan kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Bu yol için çok fazla para harcanmasına rağmen, standartlara uygun yapılmadığından, Moğol halkı bu yola tepki göstermektedir. Müteahhit, yolu standart genişlikte yapmadığı için yolda kaza yapılmakta ve ölümcül vakalar meydana gelmekte. Çevrede yaşayan Moğollar, bu yol toprak iken hiçbir kaza ve ölüm olayı gerçekleşmediğini, ancak Türklerin standart dışı yaptıkları yoldan dolayı bazı kazalar olduğunu söyleyerek tepkilerini dile getiriyor. Burada Türk hükümeti para vererek reklam yapacak iken hem para vermiş hem antipati toplamış. Yolun genişliğinin yetersizliğinin yanında kalite olarak oldukça bozuk olduğu anlaşılan asfaltın yeterli oranda dökülmediği söyleniyor.
İddiaların doğru olması durumunda, Orhun Abidelerinin parçalanması ile Türk tarihinin ilk ve en kıymetli eserleri arasında bulunan ve insanlık mirasının da parçası olan bu eserler gerçekten tarih olacaktır.
(Müze deposunda Bilge Kağan Abidesi)
Türklerin ilk yazılı eserleri olarak da değerlendirilen Orhun Abideleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Hem de iddiaya göre, Türk uzmanların (!) yaptığı yanlışlar nedeniyle.Moğolistan sınırları içinde kalan, başkentleri olan Ötüken yakınlarında Göktürk Kağan ve prensleri tarafından dikilen ve Göktürk Yazıtları diye de anılan Orhun Abidelerinin Türkiye’den uzmanların bazılarının yaptıkları yanlışlıklar ve koruma adı altında yapılan yer değişikliği sonucunda parçalanmaya başlandığı ileri sürülüyor.
Bilinen en eski Türk yazısının ve bilhassa Türk dil ve edebiyatının çok önemli belgesi olan Orhun Abideleri, Göktürk Devleti’nin bıraktığı en önemli eserlerdir. Abideler Orhun Irmağı’nın eski yatağı yakınlarında Koço-Çaydam adlı göl civarında dikilmiş ve bir kilometrekarelik bir alana yayılmışlardır.
Göktürk Abideleri’nin en önemlileri Bilge Vezir Tonyukuk adında 720 yılında, kendisi tarafından yazdırılmış Tonyukuk Anıtı ile 731’de ölen Kültigin ve 734’te ölen Bilge kağan Anıtlarıdır.
Projenin geçmişi
Türk tarihin ilk yazılı vesikaları olan bu taşlar, Türk tarihi ve dili açısından yerine konulamaz bir öneme sahiptir. 1998 Yılında Moğolistan’da başlatılan Orhun Abideleri projesinde Türkiye önemli rol oynamıştı. Proje TİKA tarafından yapılmış, bölgede gerek yüzey çalışmaları gerekse arkeolojik çalışmalar yapılmış birçok Türk eseri gün ışığına çıkarılmıştı. Çalışma Tonyukuk Anıtları’nda yüzey araştırması şeklinde tamamlandı. Bilge Kağan ve Kültigin Anıtları’nda ise arkeolojik kazı yapıldı. Çalışmalar yoğunluklu olarak Bilge Kağan ve Kültigin anıtlarında yapılmıştı. Bilge Kağan Külliyesi’nde yapılan kazıda 3 bin parçadan daha fazla altın ve gümüşten oluşan hazine çıkarılmıştı. Çıkarılan bu hazine Moğolistan hükümetine teslim edilmiş ve Moğolistan Ulanbator Müzesi’nde sergilenmişti. Yapılan anlaşma gereğince bu eserlerin Türk bilim adamlarına açık olması ve inceleme yapmak isteyenlere kolaylık gösterilmesi gerekiyor.
(Bilge Kağan Mezar Külliyesi)
Proje kapsamında Bilge Kağan ve Kültigin Külliyesi yanında bir müze inşa edildi. Bu müzeye Karakurum’dan ulaşımı sağlayan yol da Türkiye tarafından inşa edildi. Ancak proje sırasında yapılan çalışmalarda çok önemli bazı hatalar yapılmış ve bu hatalar Orhun Abideleri’nin küçük küçük parçalara ayrılmasına ve abidelerin üzerindeki Göktürk harflerinin parçalanarak ana taştan ayrılmasına ve düşmesine neden olmaya başladı. Bu hataların başında Moğolistan’da çalışan Türk ekibinde yer alan bir Türk bilim adamının Orhun Abidelerinin kopyasını çıkarmak amacıyla eserlerin yüzeylerine bir çeşit silikon sürmüş ve masklarını oluşturması geliyor. Halen AKP’nin bir il belediye başkanı olan bu bilim adamının yaptığı mask çalışmasında kullandığı slikon, Göktürk Abideleri’nin yüzeylerinde deformasyonlara neden olmuş durumda. Bu husus bilim adamları tarafından tespit edilmiş.
(Kültigin Abidesi)
Yapılan İkinci hata ise bölgede bir çelik müze inşa edilmesi ve Orhun Abidelerinin bu müzeye taşınması olmuş. Bazı bilim adamlarına göre, bu taşların orijinal yerinden taşınarak başka mekâna götürülmesi, biyolojik açıdan taşların çabuk bozulmasına yol açacak. Bin 300 yıldır arazide orijinal yerinde duran eserler 1-2 km uzağa inşa edilen müzeye taşındığından, Türk eserlerini bugünlerde gezmeye giden turistler bomboş bir araziyle karşılaşmaktadırlar.
(Kutsal Ocak Taşları)
Proje sırasında yapılan bir başka önemli hatanın da Karakurum’dan Orhun Abideleri’ne kadar Türkiye’nin finansmanı ile yapılan yoldan kaynaklandığı ileri sürülmektedir. Bu yol için çok fazla para harcanmasına rağmen, standartlara uygun yapılmadığından, Moğol halkı bu yola tepki göstermektedir. Müteahhit, yolu standart genişlikte yapmadığı için yolda kaza yapılmakta ve ölümcül vakalar meydana gelmekte. Çevrede yaşayan Moğollar, bu yol toprak iken hiçbir kaza ve ölüm olayı gerçekleşmediğini, ancak Türklerin standart dışı yaptıkları yoldan dolayı bazı kazalar olduğunu söyleyerek tepkilerini dile getiriyor. Burada Türk hükümeti para vererek reklam yapacak iken hem para vermiş hem antipati toplamış. Yolun genişliğinin yetersizliğinin yanında kalite olarak oldukça bozuk olduğu anlaşılan asfaltın yeterli oranda dökülmediği söyleniyor.
İddiaların doğru olması durumunda, Orhun Abidelerinin parçalanması ile Türk tarihinin ilk ve en kıymetli eserleri arasında bulunan ve insanlık mirasının da parçası olan bu eserler gerçekten tarih olacaktır.
(Müze deposunda Bilge Kağan Abidesi)