Hz. Peygamber [s.a.v], namazda, eli böğrün üzerine koymayı yasaklamıştır. Buna ‘ihtisar’ denir. Ayrıca, kıyamda iki elini bele koyarak pazuları açmayı da yasaklamıştır. Buna da ‘salb’ denir.
Namaz kılan secdeye giderken; önce dizlerini sonra ellerini daha sonra da alnını yere koymalıdır. Alın ve burnu üzerine beraberce secde etmelidir. Çünkü bu ikisi tek bir organ sayılır. Kalkarken ayaklarının yardımıyla kalkmalıdır. Eğer ihtiyar ise ellerini yere koyarak kalkabilir.
Namazın içinde, sağa sola yönelmemeli, göz ucuyla sağa ve sola bakmamalıdır. Başka tarafa yönelmenin en basiti, göz ucuyla sağa sola bakınmaktır. Namaz kılan kimse gözleri ile devamlı secde yerine bakmalıdır. Eğer böyle yapmazsa yüzünü kıble istikametine çevirmelidir. Namaz içinde vücut ve elbise ile oynamamalıdır.
Rivayete göre Said bin Müseyyeb, namazda sakalı ile oynayan birini görünce şöyle demiştir: “Şayet bunun kalbinde huşû olsaydı azaları da huşû içinde olurdu.” (İbnu Mubarek, K. Zühd, No: 1188; Abdurrezzak, Musannef, II, 226; Elbani, Daife, 110)
Aynı olay Hz. Peygamber’den (s.a.v) de rivâyet edilmiştir. (Hakim Tirmizi, Nevadiru’l-Usul, II, 344; İbnu Ebi Şeybe, Musannef, II, 190 (No:7), Suyuti, es-Sağır, No: 7447)
Hz. Peygamber (s.a.v), namazda beş şeyi birleştirip peş peşe yapmayı yasaklamıştır. Bunlardan ikisi imamla ilgilidir: İmam kıraatini iftitah tekbiriyle bitiştirmemeli/ilk tekbirden sonra bir dua ile kıraatın arasını ayırmalıdır. Aynı şekilde rükuyu da kıraatla bitiştirmemelidir.
Diğer ikisi ise imama uyanı ilgilendirir. İmama uyan kimse, iftitah tekbirini imamla aynı anda almamalı, selam verirken imamla aynı anda selam vermeyip imamı biraz geriden takip etmelidir.
Sonuncusu ise imam ile cemaat arasında ortaktır. Bu, farz olan birinci selamla, sünnet olan ikinci selamın arasını ayırmaktır.
Denilmiştir ki: “Selam vermek ve tekbir almak kesmektir; birisi namazı, diğeri namaz haricindeki işleri keser.”
Bir hadis-i şerifte şu şekilde rivayet edilmiştir. “Namazda yedi şeyin meydana gelmesi şeytandandır. Burun kanaması, uyuklamak, vesvese, esneme, kaşınma, her hangi bir şeyle oynama.” (Zebidi, ithafu’s-Sâde III, 144. Aynı konuda biraz farklı lafızlarla bkz: Tirmizi, Edeb, 8; İbnu Mace, İkame, 42; Tebrizi, Mişkat, No: 999; Suyuti, es-Sağır, No: 5694)
Bazıları şaşırma ve şüpheyi de buna eklemiştir.
Seleften biri demiştir ki: “Şu dört şey namazda sakınılması gerekli hareketlerdir: Sağa-sola bakmak, yüzünü silmek, secdeye giderken secde yerindeki taşları düzeltmek, başkalarının önünden geçeceğini tahmin ettiği bir yerde namaz kılmak.”
Bazıları buna birinci safta yer olduğu hâlde ikinci safta namaz kılmayı da eklemiştir.
Hz. Peygamber (s.a.v), büyük ve küçük abdeste sıkışan (Ahmed, Müsned, V, 250; İbnu Mace, Taharet, 114; Tabarani, el-Kebir, No: 7507) ve dar bir mest giyen kimseye bu hâliyle namaz kılmasını yasaklamıştır.
Bu üç durumdan biri kimde mevcut ise, o durumda namaz kılmamalıdır. Çünkü kalp hep bunlarla meşgul olur.
Sinirli kimsenin, önemli bir işle karşılaşanın ve bir şeye acilen ihtiyacı olan kimselerin, kalpleri huzura kavuşmadan ve namaz için hazır olmadan namaz kılmalarını mekruh buluyorum.
Namaz vaktinde yemek hazır olur, namaz kılacak olan kimsenin de nefsi yemeğe meylederse aşağıdaki hadisten dolayı önce yemek yenmeli, sonra namaz kılınmalıdır: “Akşam namazı vakti girdiği zaman eğer yemek hazırsa önce yemek yeyiniz.” (Buhari, Ezan, 42; Müslim, Mesacid, 64-66; Ebu Davud, Et’ıme, 10; Tirmizi, Mevakıt, 145)
Ancak namaz kılmak için vakit dar olur veya kalp huzur içinde olursa, önce namaz kılınır.
Bu konudaki başka bir rivayette Hz. Peygamber: “Sizden biriniz iyice sinirli ve kızgın olduğu hâlde kesinlikle namaz kılmasın” (Zebidi, İthaf, III, 144) buyurmuştur.
Hasan-ı Basri şöyle derdi: “Kalp huzurlu değilken kılınan namaz, insana sevaptan çok ceza getirir.”
Namaz kılan secdeye giderken; önce dizlerini sonra ellerini daha sonra da alnını yere koymalıdır. Alın ve burnu üzerine beraberce secde etmelidir. Çünkü bu ikisi tek bir organ sayılır. Kalkarken ayaklarının yardımıyla kalkmalıdır. Eğer ihtiyar ise ellerini yere koyarak kalkabilir.
Namazın içinde, sağa sola yönelmemeli, göz ucuyla sağa ve sola bakmamalıdır. Başka tarafa yönelmenin en basiti, göz ucuyla sağa sola bakınmaktır. Namaz kılan kimse gözleri ile devamlı secde yerine bakmalıdır. Eğer böyle yapmazsa yüzünü kıble istikametine çevirmelidir. Namaz içinde vücut ve elbise ile oynamamalıdır.
Rivayete göre Said bin Müseyyeb, namazda sakalı ile oynayan birini görünce şöyle demiştir: “Şayet bunun kalbinde huşû olsaydı azaları da huşû içinde olurdu.” (İbnu Mubarek, K. Zühd, No: 1188; Abdurrezzak, Musannef, II, 226; Elbani, Daife, 110)
Aynı olay Hz. Peygamber’den (s.a.v) de rivâyet edilmiştir. (Hakim Tirmizi, Nevadiru’l-Usul, II, 344; İbnu Ebi Şeybe, Musannef, II, 190 (No:7), Suyuti, es-Sağır, No: 7447)
Hz. Peygamber (s.a.v), namazda beş şeyi birleştirip peş peşe yapmayı yasaklamıştır. Bunlardan ikisi imamla ilgilidir: İmam kıraatini iftitah tekbiriyle bitiştirmemeli/ilk tekbirden sonra bir dua ile kıraatın arasını ayırmalıdır. Aynı şekilde rükuyu da kıraatla bitiştirmemelidir.
Diğer ikisi ise imama uyanı ilgilendirir. İmama uyan kimse, iftitah tekbirini imamla aynı anda almamalı, selam verirken imamla aynı anda selam vermeyip imamı biraz geriden takip etmelidir.
Sonuncusu ise imam ile cemaat arasında ortaktır. Bu, farz olan birinci selamla, sünnet olan ikinci selamın arasını ayırmaktır.
Denilmiştir ki: “Selam vermek ve tekbir almak kesmektir; birisi namazı, diğeri namaz haricindeki işleri keser.”
Bir hadis-i şerifte şu şekilde rivayet edilmiştir. “Namazda yedi şeyin meydana gelmesi şeytandandır. Burun kanaması, uyuklamak, vesvese, esneme, kaşınma, her hangi bir şeyle oynama.” (Zebidi, ithafu’s-Sâde III, 144. Aynı konuda biraz farklı lafızlarla bkz: Tirmizi, Edeb, 8; İbnu Mace, İkame, 42; Tebrizi, Mişkat, No: 999; Suyuti, es-Sağır, No: 5694)
Bazıları şaşırma ve şüpheyi de buna eklemiştir.
Seleften biri demiştir ki: “Şu dört şey namazda sakınılması gerekli hareketlerdir: Sağa-sola bakmak, yüzünü silmek, secdeye giderken secde yerindeki taşları düzeltmek, başkalarının önünden geçeceğini tahmin ettiği bir yerde namaz kılmak.”
Bazıları buna birinci safta yer olduğu hâlde ikinci safta namaz kılmayı da eklemiştir.
Hz. Peygamber (s.a.v), büyük ve küçük abdeste sıkışan (Ahmed, Müsned, V, 250; İbnu Mace, Taharet, 114; Tabarani, el-Kebir, No: 7507) ve dar bir mest giyen kimseye bu hâliyle namaz kılmasını yasaklamıştır.
Bu üç durumdan biri kimde mevcut ise, o durumda namaz kılmamalıdır. Çünkü kalp hep bunlarla meşgul olur.
Sinirli kimsenin, önemli bir işle karşılaşanın ve bir şeye acilen ihtiyacı olan kimselerin, kalpleri huzura kavuşmadan ve namaz için hazır olmadan namaz kılmalarını mekruh buluyorum.
Namaz vaktinde yemek hazır olur, namaz kılacak olan kimsenin de nefsi yemeğe meylederse aşağıdaki hadisten dolayı önce yemek yenmeli, sonra namaz kılınmalıdır: “Akşam namazı vakti girdiği zaman eğer yemek hazırsa önce yemek yeyiniz.” (Buhari, Ezan, 42; Müslim, Mesacid, 64-66; Ebu Davud, Et’ıme, 10; Tirmizi, Mevakıt, 145)
Ancak namaz kılmak için vakit dar olur veya kalp huzur içinde olursa, önce namaz kılınır.
Bu konudaki başka bir rivayette Hz. Peygamber: “Sizden biriniz iyice sinirli ve kızgın olduğu hâlde kesinlikle namaz kılmasın” (Zebidi, İthaf, III, 144) buyurmuştur.
Hasan-ı Basri şöyle derdi: “Kalp huzurlu değilken kılınan namaz, insana sevaptan çok ceza getirir.”