KUSUR DÜZELTİRKEN KUSUR YAPMAMAK
Bir kusuru tespit ve tedavi ederken ölçüyü korumak gerekir. Din gayreti ile de olsa haksızlık etmek helal değildir. Hz. Ömer'in [r.a] şu hâdisesi bu konuda güzel bir örnektir.
Hz. Ömer [r.a] bir defasında gece yarısı Medine sokaklarında dolaşıyor, genel asayişi kontrol ediyordu. Bir evin yanından geçerken içeriden bir adamın türkü şarkı söyleyerek eğlendiğini farketti. Hemen evin duvarına tırmanarak:
-Ey Allah'ın düşmanı! Yaptığın isyanı Allah'ın örteceğini mi zannettin? diye bağırdı. Adam:
-Sen, ey müminlerin emiri, dur, acele etme. Ben Allah'a bir isyan etti isem; sen üç konuda isyan ettin. Allahu Teala:
"Gizli kusurları araştırmayın? (Hucurât 49/12.) buyurduğu halde, sen gizlice ayıbımızı araştırdın.
Yüce Allah: "Evlere kapılarından giriniz" (Bakara 2/189.) diye emrettiği halde, sen duvara tırmandın.
Yüce Allah: "İzin almadan ve evde bulunanlara selam vermeden başkalarının evlerine girmeyin" (Nûr 24/27.)
diye ferman ettiği halde, sen izinsiz evime girdin, üstelik selam da vermedin, deyince, Hz. Ömer:
-Eğer seni affedersem, sen de beni affeder misin? diye sordu, adam:
-Evet, dedi. Hz. Ömer:
-Ben de seni affettim, diyerek orayı terketti. (Kandehlevî, Hayatu's-Sahabe, II, 405)
İmam Şafii (rah.) der ki: "Kardeşine gizlice vaaz edip öğüt veren, ona gerçek nasihati yapmış olur. Bu davranış hem dinleyene fayda verir, hem de onu yükseltir. Halk arasında öğüt vermeye ve kusurunu düzeltmeye kalkan ise, din kardeşini rezil ve perişan etmiş olur." (Bkz: Gazalî, ihya, II, 264.)
İmam Gazalî (rah.), böyle bir durumda ortaya konan tavırları şöyle değerlendirir:
"Bir kimsenin kusuru karşısında susmak eğer dininin selameti için yapılıyorsa buna Allah için idare denir.
Yok eğer, mevkiini korumak, itibarını kurtarmak ve nefsinin arzusuna uymak için yapılıyorsa, buna yağcılık denir.
Önceki hâl övülmüş, bu ise kötülenmiş bir ahlaktır.
"Kardeşinin zaten bildiği kusurlarını ona sayıp dökmen kendisini üzer; fakat onun bilmediği ve fark edemediği kusurlarını gizlice söylemen ona karşı samimiyet ve şefkattir." (Bkz: Gazalî, İhya, II, 264.)
Bir kusur düzeltirken niyetinde samimi olanların, usul ve edebe de dikkat etmeleri gerekir.
Benim niyetim iyiliktir deyip, uygunsuz şekilde, sert dille insanları uyarmak, tedavi değil, fitne olur.
Kaş yapayım derken göz çıkarmaktan sakınmalıdır.
Bir kusuru tespit ve tedavi ederken ölçüyü korumak gerekir. Din gayreti ile de olsa haksızlık etmek helal değildir. Hz. Ömer'in [r.a] şu hâdisesi bu konuda güzel bir örnektir.
Hz. Ömer [r.a] bir defasında gece yarısı Medine sokaklarında dolaşıyor, genel asayişi kontrol ediyordu. Bir evin yanından geçerken içeriden bir adamın türkü şarkı söyleyerek eğlendiğini farketti. Hemen evin duvarına tırmanarak:
-Ey Allah'ın düşmanı! Yaptığın isyanı Allah'ın örteceğini mi zannettin? diye bağırdı. Adam:
-Sen, ey müminlerin emiri, dur, acele etme. Ben Allah'a bir isyan etti isem; sen üç konuda isyan ettin. Allahu Teala:
"Gizli kusurları araştırmayın? (Hucurât 49/12.) buyurduğu halde, sen gizlice ayıbımızı araştırdın.
Yüce Allah: "Evlere kapılarından giriniz" (Bakara 2/189.) diye emrettiği halde, sen duvara tırmandın.
Yüce Allah: "İzin almadan ve evde bulunanlara selam vermeden başkalarının evlerine girmeyin" (Nûr 24/27.)
diye ferman ettiği halde, sen izinsiz evime girdin, üstelik selam da vermedin, deyince, Hz. Ömer:
-Eğer seni affedersem, sen de beni affeder misin? diye sordu, adam:
-Evet, dedi. Hz. Ömer:
-Ben de seni affettim, diyerek orayı terketti. (Kandehlevî, Hayatu's-Sahabe, II, 405)
İmam Şafii (rah.) der ki: "Kardeşine gizlice vaaz edip öğüt veren, ona gerçek nasihati yapmış olur. Bu davranış hem dinleyene fayda verir, hem de onu yükseltir. Halk arasında öğüt vermeye ve kusurunu düzeltmeye kalkan ise, din kardeşini rezil ve perişan etmiş olur." (Bkz: Gazalî, ihya, II, 264.)
İmam Gazalî (rah.), böyle bir durumda ortaya konan tavırları şöyle değerlendirir:
"Bir kimsenin kusuru karşısında susmak eğer dininin selameti için yapılıyorsa buna Allah için idare denir.
Yok eğer, mevkiini korumak, itibarını kurtarmak ve nefsinin arzusuna uymak için yapılıyorsa, buna yağcılık denir.
Önceki hâl övülmüş, bu ise kötülenmiş bir ahlaktır.
"Kardeşinin zaten bildiği kusurlarını ona sayıp dökmen kendisini üzer; fakat onun bilmediği ve fark edemediği kusurlarını gizlice söylemen ona karşı samimiyet ve şefkattir." (Bkz: Gazalî, İhya, II, 264.)
Bir kusur düzeltirken niyetinde samimi olanların, usul ve edebe de dikkat etmeleri gerekir.
Benim niyetim iyiliktir deyip, uygunsuz şekilde, sert dille insanları uyarmak, tedavi değil, fitne olur.
Kaş yapayım derken göz çıkarmaktan sakınmalıdır.