Kur'ani Yöntemin Yapısı

Allah Râsulü (sallallahu aleyhi ve sellem) bu dinle gönderildiği zaman, Arap toplumu servet ve adaletin dağılımı açısından bir toplumun bulunabileceği en kötü durumdaydı. Küçük bir azınlık paraya ve ticaret yapma imkanına sahipti. Faizle iş yapıyorlardı. Ticaret ve paraları arttıkça artıyordu. Büyük çoğunluğun ise sıkıntı ve açlıktan başka bir şeyi yoktu.

Denilebilir ki; Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) toplumculuk bayrağı açabilir, soylulara karşı savaş başlatabilirdi. Hayat tarzının değişeceği, zenginlerin mallarının fakirlere verilmesini amaçlayan bir davette bulunabilirdi.

Yine denilebilir ki; eğer o gün Allah Rasûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) böyle bir davette bulunsaydı bu taktirde Arap toplumu ikiye bölünürdü. Bir yandan para, şeref ve şöhretin azdırdıklarına karşı çıkan ve yeni dine katılmış olan ezici çoğunluk, öte yanda servetleriyle baş başa kalan küçük bir azınlık...

Böylece o zaman az bir insanın kabul ettiği "La ilahe illallah" ın karşısına bütün toplum tek saf halinde çıkamazdı.

Şu da denilebilir:

Şüphesiz, çoğunluk onun davetini kabul eder, o da yönetimi üstlenir, böylece azınlıkla çoğunluğu mağlup ederdi. Rabbinin kendisiyle gönderdiği tevhid inancını kökleştirip, beşerî gücüyle insanları kendisine boyun eğdirdikten sonra, onları Rablerine ibadet ettirme imkanını elde edebilirdi.

Ancak bilgisi geniş ve hikmet sahibi olan Yüce Allah böyle bir şeyi istemedi. Allah Teâlâ çıkar yolun bu olmadığını biliyordu. Toplumda sosyal adaletin kapsayıcı itikadî bir anlayıştan, bütün yönetimi O'na tahsis eden; adaletin dağılımında Allah-u teala'nın takdir ettiğini hoşnutlukla, itaat ederek kabul eden bir anlayıştan doğması gerekiyordu. Böylece hem onu alanın, hem de verenin kalbinde, Allah-u teala'nın koyduğu sistemin uygulandığı, yürürlükte olduğu duygusu yerleşecek insanlar, dünya ve ahiretin hayrına, güzelliğine ulaşmayı umacaktı. Ancak böyle olursa; kalbler ne hırs, ne de kıskançlıkla dolacaktır. Bütün işler silahla, sopayla, dövmekle sövmekle yürümez. "La ilahe illallah" tan başka fikrin hakim olduğu toplumlarda olduğu gibi bütün ruhlar, bütün kalbler fesada uğrayıp bozulmazlar.

Allah Rasûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) gönderildiğinde, Arap yarımadısında ahlaki durum çeşitli açılardan en aşağı seviyedeydi. Bununla birlikte toplumda bedevilere ait bazı faziletler de vardı.

Toplumda zulüm oldukça yaygındı. Zuheyr b. Ebi Selma bu durumu şöyle dile getirir:

"Kim silahıyla kendi bölgesini savunmazsa yıkılır, Ve zulmetmeyen kimse zulüm görür"

Bir arap atasözü şöyledir:

"Zalim de olsa, mazlum da olsa kardeşine yardım et"

İçki ve kumar toplumun geleneği, hatta övünç kaynağı idi. Bütün cahiliyye şiiri bu durumu anlatır.

Eski-yeni her cahili toplumda olduğu gibi bu toplumda da çeşitli şekillerde bulunan bir ahlaksızlık vardı. Hz. Âişe rivayet ediyor:

"Cahiliyye devrinde dört türlü evlenme vardı.

Birisi bu gün hala yapılan evlenme şekli:

Bir adam diğerinin velayeti altında bulunan bir kadına ya da kızına evlilik teklifinde bulunurdu. Mihrini verir, sonra da onunla evlenirdi.

Başka bir evlenme türü ise; kadın hayızdan kurtulunca, adam karısına, falana git ondan döl al, derdi. Kocası onu terk eder, ilişkide bulunduğu adamdan hamile kalıp kalmadığı belli oluncaya kadar karısına kesinlikle dokunmazdı. Hamile kaldığı belli olduğunda, isterse dokunurdu. Bunu soylu bir çocuk sahibi olmak için yaparlardı. Buna "döl alma" adı verilirdi.

Başka bir evlenme şekli de şuydu:

On kişiden az bir grup erkek bir kadının yanına girer ve hepsi ilişkide bulunurdu. Kadın hamile kalıp doğum yapar ve aradan günler geçtikten sonra onlara haber gönderirdi. Hiç bir erkek bundan çekilemez, hepsi onun yanına giderdi. Onlara; "Ne yaptığınızı biliyorsunuz. İşte doğurdum. E falan, çocuk senin" der ve sevdiği adamın ismini söylerdi. Çocuğu ona verir, adam da reddedemezdi.

Dördüncü evlenme şekli ise şöyleydi:

Bir çok erkek toplanıp kadının yanına girerlerdi. Kadın da bunlardan çekinmezdi. Bunlar fahişeydi. Kapılarına işaret olsun diye bayrak asarlardı. Kim onları isterse yanlarına girerdi. Hamile kalıp doğum yaptığında kadının yanına gelirlerdi. Çocuk içlerinden hangisine benziyorsa çocuğu ona verirlerdi. O da bunu kabul ederdi. Ve onun oğlu olarak çağrılırdı. Adam da bundan çekinmezdi." (Buhari, Kitabun-Nikah)

Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem), ahlakı ön plana alan, toplumu güzelleştirmeyi, nefisleri arındırmayı hedefleyen bir ıslahat davetinde bulunabilirdi, denebilir.

Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) kendi devirlerinde varolan bütün pislikten rahatsız olan, ıslah ve reform davetçileri ve onların çağrılarına icabet etmekten mutluluk duyan insanlar bulabilirdi, denebilir.

Şu da düşünülür:

Eğer Allah Rasûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) bunu yapsaydı, salih bir insan topluluğu bu davete icabet ederdi. Sonra, o bunları düzeltir, ruhlarını arındırırdı. Böylece İslâm akidesine inanmaya, onu yüklenmeye daha yakın bir duruma gelirlerdi. Böyle olunca da, "La ilahe illallah" çağrısı, daha işin başında büyük bir muhalefetle karşılaşmazdı.

Ancak Allah-u teala, bunun çıkar yol olmadığını biliyordu. Ahlakın, ancak ölçüler koyan, değerler belirleyen bir akide temeli üzerine oturması gerektiğini biliyordu. Aynı akide, bu ölçü ve değerlerin kendisine dayandığı gücü ve yaptırım merkezi ile, bu gücü elinde tutan ve bunlara uyanlara verilecek mükafatı ve isyan edenlere karşı uygulanacak ceza şeklini belirler. Bu akide kökleşmeden, bu güç oluşmaksızın mevcut bütün değerler ve bunların üzerine kurulan bütün ahlak sistemi köksüz, dayanıksız, yaptırımsız yapay bir şey olur.

Çetin bir uğraştan sonra, akide ve akideden kaynaklanan güç yerleştiğinde; insanlar Rablerini tanıdığında, yalnızca O'na ibadet ettiğinde, "La ilahe illallah" kalplerde kökleştiğinde, Allah-u teala bu akide ve ona inananlarla, yukarıda yapılan önerilerin hepsini gerçekleştirir. Arabın egemenliği değil, Allah-u teala'nın egemenliği gerçekleşsin diye yeryüzü Bizanslı ve İranlı'lardan temizlenir. Yeryüzü ister Bizanslı, ister İranlı, isterse Arap olsun, bütün tağutlardan temizlenir.

Toplum, her türlü toplumsal zulümden kurtulur, İslâmi düzeni kurar. Allah-u teala'nın adaletiyle yönetir, O'nun ölçüsüyle ölçer, tek olan Allah-u teala'nın adıyla sosyal adalet bayrağını göndere çeker ve buna İslâm bayrağı adını verir. Ona başka bir ismi uygun görmez. Üzerine de "La ilahe illallah" yazar.

Nefis ve ahlak temizlenir, kalp ve ruh arınır. İstisnaî durumlar dışında had ve tazir uygulamaya gerek kalmaz. Çünkü denetim artık gönüllerdedir. Elde edilecek şey yalnızca Allah-u teala'nın rızası ve vereceği ödüldür. Denetim ve cezanın yerini Allah-u teala'nın gazabından korkma ve sakınma almıştır.

İnsanlık, sistem olarak, ahlak olarak, bütün bir hayat olarak, tarih içinde ancak İslâm'ın gölgesinde yüksek bir zirveye ulaşmıştır.

Artık her şey tamamlandı. Çünkü bu dini, bir devlet sistemi, bir hukuk, bir hüküm olarak hakim kılanlar, onu önce kendi gönüllerinde, hayatlarında bir akide, bir ahlak, bir ibadet, bir davranış olarak hakim kılmışlardı. Bu dinin egemenliği / hakimiyeti kurulurken onlara yalnızca bir tek şey vaad ediliyordu. Ve bu vaad, bir galibiyeti, bir gücü ve bu dinin kendi elleriyle zafere ulaşacağını içermiyordu. O vaatte bu dünyaya ait hiç bir şey yoktu. Sadece cennetti vaadedilen, yalnızca cennet...

Kesintisiz cihadın sonucu olarak zorlu imtihana davetteki sürekliliğin, karşılığı olarak, her zaman ve her yerde zalim yöneticilerin rahatsız olduğu,"La ilahe illallah" tan dolayı gördükleri zulme karşı kendilerine vaad edilen yalnızca buydu:

Cennet...

Allah onları imtihan ettiğinde sabrettiler. Nefislerinin arzularından sıyrıldılar. Davetin başarısı onların eliyle ve dinin egemenliği / hakimiyeti onların çabasıyla sağlanmış olsa bile, Allah onların hiç bir ödül beklemediklerini bildiğinden, öte yandan nefislerinde de bir canlanma ve ulus üstünlüğü, aşiret ve kabile üstünlüğü kalmayınca, bütün bunlar gerçekleşince, bu büyük emanetin koruyucusu oldular:

Kalp ve vicdanlarda, davranış ve hareketlerde, can ve mallarda, yaşam biçiminde, her durumda egemenliği / hakimiyeti yalnızca Allah-u teala'ya veren akidenin koruyucuları...

Kendilerine verilen yetkiyi kullanırken aşiretlerine, uluslarına, milletlerine iltimasta bulunmazlar. Allah-u teala'nın şeriatını hakim kılıp uygulamak, Allah-u teala'nın adaletini gerçekleştirmek için kendilerine verilen güç ve yetkinin koruyucuları...

Onların elindeki bu yetki Allah-u teala'ya, O'nun şeriat ve dinine aitir. Çünkü, yetkinin O'ndan geldiğini ve Onu Allah-u teala'nın verdiğini bilirler.

Bu mübarek yöntemin bu derece başarılı olması, davetin ancak böyle bir girişle başlaması ve onun "La ilahe illallah" bayrağını tek başına kaldırıp diğerlerine sırt çevirmesi ve yine onun görünüşte bu sarp ve zorlu, gerçekte ise kutsal ve kolay yola girmesindendir.

Eğer bu davet,

- ulusal bir davet,

- toplumcu bir davet,

- ahlak eksenli bir davet olsaydı:

"La ilahe illallah" şiarından başka bir şiarı kendine şiar edinseydi, bu yöntem / metod Allah-u teala'ya ait olan bir yöntem / metod olmazdı.


Mekkî Kur'an'ın yapmaya çalıştığı şey; gönül ve zihinlerde "La ilahe illallah"ı yerleştirmek, diğer kestirme yolları değil de, görünüşteki zorluğuna rağmen bu yolu seçmesi ve bunda ısrar etmesidir.

Kur'an'ın, üzerine kurulduğu sistemin ayrıntılarına, ilişkileri düzenleyen hükümlere girmeksizin yalnızca itikat / akide sorununu ele alışını, İslâm davetçileri bilinçli bir şekilde çok iyi düşünmeleri gerekir.

Bunu, şüphesiz bu dinin yapısı gerektirmiştir. Yalnızca "uluhiyet" ilkesine dayanan dinin...

Dinin bütün düzenleme ve yasamaları bu temelden doğar. Bu dalları sık ve göğe uzanmış, büyük bir alanı gölgeleyen, toprağın derinliklerinde, geniş bir alanda, dışarıdaki büyüklüğü ve uzunluğuyla doğru orantılı olarak kökleri olan kocaman bir ağaç gibidir. İşte din bunun gibidir. Onun sistemi hayatın bütününü ele alır. Küçük büyük, insanların işlerini üstlenir, düzenler. İnsan hayatını, hem dünyasını, hem ahiretini, hem görünen alemi, hem görünmeyen alemi, hem dış maddî ilişkiler dünyasını, hem iç, gizemli dünyayı, niyetleri tümüyle düzenler. O büyük, dehşetengiz, geniş, derin, her şeyi kapsayan bir kurumdur. Öyleyse bu büyüklükte, bu genişlikte, bu derinlikte, bu yaygınlıkta kökleri olması zorunludur.

Bu durum, bu dinin sırrının ve yapısının bir kesitidir. Kendi yapılanma ve genişleme yöntemini belirler. Akideyi, sistemin kurulmasını, sağlamlaşmasını, kapsayıcı olmasını nefsin bütününde yer etmesini, sağlıklı gelişmenin bir şartı, emaneti yüklenmenin bir gereği, gökyüzüne uzanan ağacın görünüşüyle, toprağın derinliklerindeki köklerinin gizemi arasında bir ahenk kabul eder.

"La ilahe illallah" akidesi, insanın derinliklerine yerleşince, onunla birlikte "La ilahe illallah" ın pratik boyut kazandığı sistem de yerleşir. Kendisine ayrıntı ve hukuki kararlar sunulmadan önyargısız bu düzene teslim olan, akidenin yerleştiği, nefislerin hoşnut olduğu tek düzenin bu düzen olduğu ortaya çıkar.

Önyargısız, pazarlıksız teslimiyet imanın gereğidir.