Kur'ân-ı Kerim'de Şehid Kavramı Kurana baktığımızda, şehid kavramının bizzat Allah yolunda öldürülen anlamına kullanılmadığını, çok geniş anlamının olduğunu, öncelikle de şâhid (tanıklık eden), bilen, hazır bulunan, gören, gözleyen, dosdoğru güvenilen bir haberci, bilinçli, hissedilip görülen, bütün gözlerin kendisine çevrildiği kimse, örnek alınan, haktan başka bir şey istemeyen, haktan başka bir şey yapmayan, haktan başka bir şeye şâhitlik etmeyen, eşyanın hakikatlerini müşâhede eden gibi anlamları içerdiğini görürüz. Kur'ân-ı Kerim'de şehid, savaşta öldürülen anlamında değil; gerçeği bilen ve buna tanıklık eden rabbânî bilginlerdir ki bunların başında peygamberler bulunmakla beraber, Hak tanıkları sadece peygamberlerden ibâret de değildir. Çünkü Nisâ sûresi 69. âyette "şehid"in çoğulu olan "şühedâ", peygamberlerden ayrı bir zümre olarak anılmaktadır. Şehîd, çoğulu şühedâ Kur'an'da, savaşta öldürülen anlamında değil; hakikatin tanığı, gerçek bilgin anlamında ise de hadislerde Allah yolunda öldürülen anlamını kazanmış ve bu anlam, İslâm literatüründe kelimenin temel anlamını gölgede bırakmıştır. Artık şehid denince hemen akla, Allah yolunda savaşta öldürülen insan gelir. Şehâdet, olayı görenin veya orada bulunanın olay hakkında bildiğini söylemesidir. Gerçeği bilen ve söyleyene şâhid, şehid (çoğulu şühedâ) denilir. Gerçeği bilen ve söyleyen bilginlere de şühedâ (gerçeğin tanıkları) denilir. Başta Yüce Allah şâhiddir. Hiçbir şey O olmadan vukû bulmaz. O her şeye tanıktır. Şehidler, başta peygamberler olmak üzere gerçeğe tanık olan din bilginleri, rabbânî âlimlerdir. Şehid, esas itibarıyla gerçeğin tanığı olan rabbânî (kendini Allah'a vermiş) âlim demek ise de Allah yolunda öldürülen insan da bu mertebeye yükseldiği için şehid sıfatını kazanır. Daha önce de zikredildiği gibi, Allah yolunda öldürülenlere, hadislerde şehid denilmektedir. Ancak, Kur'ân-ı Kerim'de onlar hakkında sadece "Allah yolunda öldürülenler" deyimi kullanılmakta, şehide ise daha başka bir anlam verilmektedir. Şehid, olaylara tanık olan, işlerin içyüzünü bilendir. Türkçede buna şâhid deriz. Aslında şehid ve şâhid birdir, aynı şeye denilir.
(Ahmet Kalkan)
(Ahmet Kalkan)