Kur anın insanlara bildirdiği emirler ve yasaklar,açıkladığı,hikmetler ve gerçekler pek çoktur.Bunlar temel olarak inançlara,ibadetlere,muameleta,ahlaka,Allahın yüce kudretini gösteren üstün san ata ve eserlerine,ibret alınacak,olaylara ve diğer şeylere aittir.Bunları şu şekilde özetleye biliriz.
1)Kur an-ı kerim,insanlara yüce allahın varlığını,birliğini,büyüklüğünü,hikmetlerini ve kudsiyetini bildirir.Öyleki,felsefi görüşlere sahip olanların parlak sözleri onun yanında sönük kalır.
2)Kur an-ı kerim insanları ilim ve irfana,ibretle bakıp düşünmeye çağırır.Gaflet içinde yaşamaktan insanları engeller.İnsanlara,yüce allahın hikmet ve kudretini gösteren büyük eserlerine bakmalarını öğütler.
3)Kur an-ı kerim,önceki devirlerde insanlara gönderilmiş olan peygamberlerin bir kısmı ile ilgili bilgi verir.Yüksek görevlerini nasıl başardıklarını ve bu görevler uğrunda ne kadar zorluklara katlandığını bildirir.Bütün insanların son peygambere uymalarını emreder.
4)Kur an -ı kerim,geçmiş ümmetlere ait ders alınacak en büyük ibret sahneleri ve tarihi olayları bildirir.İnsanları bundan ibret almaya çağırır.Peygamberlere karşı çıkıp isyan eden günahkar kavimlerin çok korkunç akıbetlerini haber verir.
5)Kur an -ı kerim,insanlara daima uyanık bir ruha sahip olmalarını ve haktan gafil bulunmamalarını emreder.Nefislerin arzularına uyarak din ve faziletten mahrum kalmamalarını öğütler.Dünyanın maddi yarar ve zevklerine dalıp da,manevi hazlardan ve ahiret nimetlerinden mahrum kalmanın büyük bir felaket olduğunu haber verir.
6)Kur an-ı kerim,müslümanlara,dinlerine sımsıkı sarılmalarını ve daima hakkı savunmalarını öğütler.Düşmanlarına karşıda,daima kuvvetli bulunmalarını,her türlü korunma vasıtalarını hazırlamak için çalışmalarını hatırlatır.Gerektiği zaman savaş meydanlarına atılmalarını,din ve namuslarını,yurtlarını,maddi ve manevi varlıklarını hem canları hem mallarını korumalarını emreder.
7)Kur an-ı kerim,medeni ve sosyal hayatın bir düzen ve huzur içinde yürümesi için gereken esasları ve kuralları bildirir.İnsanların bir takım hak ve görevleri korumalarını ve gözetmelerini ister.
8)Kur an-ı kerim,hem şahıslara,hemde cemiyetlere,selamet içinde kalmaları için adaleti,doğruluğu,alçak gönüllü olmayı,sevgiyi,merhameti,iyilik etmeyi,bağışlamayı,edep gözetmeyi,eşitliği ve bu gibi yüksek huyları tavsiyeeder.İnsanların zulumden,hainlik etmekten,büyüklenmekten,cimrilikten,intikam duygularından,katı yürekli olmaktan,çirkin söz ve işlerden,zararlı olan içki ve yiyeceklerden alı koyuyor.Yapılması,yenilip içilmesi,helal veya haram olan şeyleri bildiriyor.
9)Kur an -ı kerim,yüce Allahın bu alem için koymuş olduğu tabii kanunların hiç kimsenin değiştiremiyeceğini anlatır.Her kesin bu kanunlara göre davranışlarını ayarlamalarını gereğince işaret eder.İnsanlara çalışmalarının meyvesinden başka elde edemiyeceklerini anlatır.İnsanları çalışmaya teşvik eder.
10)Kur an-ı kerim,Yüce Allahın "yapınız yapmayınız"diye emirlerini ve yasaklarını benimseyip gereğince hareket eden müminler için verilecek dünya ve ahiret nimetlerini ve elde edecek başarılarını müjdeler.İman etmeyenlerin de hazırlanmı kötü akıbetleri, cehennemin azab şekillerini anlatır.Kur an-ı kerimin bütün bu açıklamaları ile insanları yaratılışlarındaki yüksek gayeden haberdar ederek ona iletmek ister.
sonuç
Kur anın ifadesib ibr mucizedir.Bu gibi daha nice hikmet ve nimetleri içinde toplamıştır.İnsanlık alemi ne kadar yükselirse yükselsin,hiç bir zamanKUR ANIN YÜKSEK TALİMATI KARISINDA DIŞARDA KALAMAZ.
1)Kur an-ı kerim,insanlara yüce allahın varlığını,birliğini,büyüklüğünü,hikmetlerini ve kudsiyetini bildirir.Öyleki,felsefi görüşlere sahip olanların parlak sözleri onun yanında sönük kalır.
2)Kur an-ı kerim insanları ilim ve irfana,ibretle bakıp düşünmeye çağırır.Gaflet içinde yaşamaktan insanları engeller.İnsanlara,yüce allahın hikmet ve kudretini gösteren büyük eserlerine bakmalarını öğütler.
3)Kur an-ı kerim,önceki devirlerde insanlara gönderilmiş olan peygamberlerin bir kısmı ile ilgili bilgi verir.Yüksek görevlerini nasıl başardıklarını ve bu görevler uğrunda ne kadar zorluklara katlandığını bildirir.Bütün insanların son peygambere uymalarını emreder.
4)Kur an -ı kerim,geçmiş ümmetlere ait ders alınacak en büyük ibret sahneleri ve tarihi olayları bildirir.İnsanları bundan ibret almaya çağırır.Peygamberlere karşı çıkıp isyan eden günahkar kavimlerin çok korkunç akıbetlerini haber verir.
5)Kur an -ı kerim,insanlara daima uyanık bir ruha sahip olmalarını ve haktan gafil bulunmamalarını emreder.Nefislerin arzularına uyarak din ve faziletten mahrum kalmamalarını öğütler.Dünyanın maddi yarar ve zevklerine dalıp da,manevi hazlardan ve ahiret nimetlerinden mahrum kalmanın büyük bir felaket olduğunu haber verir.
6)Kur an-ı kerim,müslümanlara,dinlerine sımsıkı sarılmalarını ve daima hakkı savunmalarını öğütler.Düşmanlarına karşıda,daima kuvvetli bulunmalarını,her türlü korunma vasıtalarını hazırlamak için çalışmalarını hatırlatır.Gerektiği zaman savaş meydanlarına atılmalarını,din ve namuslarını,yurtlarını,maddi ve manevi varlıklarını hem canları hem mallarını korumalarını emreder.
7)Kur an-ı kerim,medeni ve sosyal hayatın bir düzen ve huzur içinde yürümesi için gereken esasları ve kuralları bildirir.İnsanların bir takım hak ve görevleri korumalarını ve gözetmelerini ister.
8)Kur an-ı kerim,hem şahıslara,hemde cemiyetlere,selamet içinde kalmaları için adaleti,doğruluğu,alçak gönüllü olmayı,sevgiyi,merhameti,iyilik etmeyi,bağışlamayı,edep gözetmeyi,eşitliği ve bu gibi yüksek huyları tavsiyeeder.İnsanların zulumden,hainlik etmekten,büyüklenmekten,cimrilikten,intikam duygularından,katı yürekli olmaktan,çirkin söz ve işlerden,zararlı olan içki ve yiyeceklerden alı koyuyor.Yapılması,yenilip içilmesi,helal veya haram olan şeyleri bildiriyor.
9)Kur an -ı kerim,yüce Allahın bu alem için koymuş olduğu tabii kanunların hiç kimsenin değiştiremiyeceğini anlatır.Her kesin bu kanunlara göre davranışlarını ayarlamalarını gereğince işaret eder.İnsanlara çalışmalarının meyvesinden başka elde edemiyeceklerini anlatır.İnsanları çalışmaya teşvik eder.
10)Kur an-ı kerim,Yüce Allahın "yapınız yapmayınız"diye emirlerini ve yasaklarını benimseyip gereğince hareket eden müminler için verilecek dünya ve ahiret nimetlerini ve elde edecek başarılarını müjdeler.İman etmeyenlerin de hazırlanmı kötü akıbetleri, cehennemin azab şekillerini anlatır.Kur an-ı kerimin bütün bu açıklamaları ile insanları yaratılışlarındaki yüksek gayeden haberdar ederek ona iletmek ister.
sonuç
Kur anın ifadesib ibr mucizedir.Bu gibi daha nice hikmet ve nimetleri içinde toplamıştır.İnsanlık alemi ne kadar yükselirse yükselsin,hiç bir zamanKUR ANIN YÜKSEK TALİMATI KARISINDA DIŞARDA KALAMAZ.