Kizilderililer Türk Mü?
Indiana Üniversitesinden Amerikali Profesör Denis Sinor Sibirya Türklerinden Tunguz kabileleri ve Yukagir'lerin Tunç çagi evrelerinden beri Kizilderililerle ortak bir kültüre sahip olduklarini tespit etmistir.
Kizilderililer ve Türkler Akraba mi?
Sibel Akçakaya Arizona'da yasayamaya basladigimdan beri ilgi çekici Kizilderili kültürü ile tanistim. Kizilderiler ilel ilgili yardim çalismalarina katilan Amerika'li arkadasim sayesinde ise Arizona'da 'Indian Reservation ' denilen birçok Kizilderili yerlesim bölgesini ziyaret etme sansina sahip oldum. Kizilderililer ile ilgili bilgim artarken Kizilderililer'in Türkler'le olan iliskisini ögrendim.
Gerçekten de herhangi bir Kizilderili kasabasina gittiginizde göçebe Türklerin yasantisina benzer yasam sekilleri ile karsilasiyorsunuz. Daha da arastirinca karsima ilginç saptamalar çikti. Ancak tarih ile ilgili konusmak ve yorum yapmak ciddiyet gerektiren bir alan özellikle de günümüzdeki çikar çatismalarina alet edildigini düsünürsek.. Dolayisiyla kisilerin dilden dile anlattigi tarihten çok birtakim gerçeklerle desteklenmis tarihe inanmak daha akilci benim için. Ben ne tarih konusunda uzmanim ne de Kizilderililer konusunda.
www.türkçedünya.com adli sitede bu konuya bir bölüm ayrilmis.
Bence dünyadaki her insan zaten birbirinin kardesi, hepsi tek ve ayni soydan gelme, ancak tek bir kaynaktan gelen insanoglunun nasil bu kadar farkli nesillere bölundugunu görmek ve anlamak inanilmaz heyecan verici. Bu konuda daha çok arastirma yapip, sizi ve kendimi daha da aydinlamaya çalisacagim.
Kizilderililer Türk Mü?
Indiana Üniversitesinden Amerikali Profesör Denis Sinor, Sibirya Türklerinden Tunguz kabileleri ve Yukagir'lerin Tunç çagi evrelerinden beri Kizilderililerle ortak bir kültüre sahip olduklarini tespit etmistir.
Hus agacindan oyulmus kayiklar, Pirok yani deri, agaç kabuklari örtülerek yapilmis barinaklar ya da Kizilderililerin yari küresel (Wigwam) veya konik(tepec) çadirlari tipinde ortak kültürler, önünde yarik bulunan hafif giysi türleri, makosenler, karli ormanlarintemel ulasim araci kayak gibi donanimlar tespit etmistir. (Erken iç Asya Tarihi- Prof. Dr. Sinor- S. 102)" (Tanrinin Türkleri- Cilt.1- S.314- Semih Tufan Gülaltay) "Sümer Tanriçasi Inanna'yi sembolize eden Inanna'nin "Ay kayigi" simgesi olan hilal seklindeki, bogaza takilan kolyeye Tork denilmektedir. Anadolu'da Hitit devleti kurulmadan evvel yasayan Tork-lar (Torkom) Hitit devleti sonrasi krallari Pamba devrinde Hititlere boyun egmek zorunda kalmislardi. (The Hitites-Gurney-Pelican-U.S.A.) (Age. Sayfa:315) "Tork isimli, Tanriça Inanna timsali kolyeyi tipki Torkom'lar gibi Bozok (Etrak) kabileleri olan sarisin Kizilderili kabilelerinden Navajo'lar, Sani'lar, Ocibya'lar kemikten yapilmis olarak boyunlarina takmaktadirlar.
Bu "Tork"lari, Çokta Kizilderilileri hilalin ortasina yildiz koyarak gögsü kaplayan genis bir Ay yildiz kolye olarak kullanirlar. (H.C. Tanju- Tunçderililer- S.68)" (Age. Sayfa:315) "Sümer alfabesinde "Tork" timsali C hilal "N" harfi yerine geçer. Fin-ogur dilinde de "Tork" kelimesi bogaz, boyun anlamina gelen C hilal ile sembolize edilirdi." (Age. S.315) "Mayalar kendi dillerine ayni bizim ifademizle "Mayanca" demektedirler. Maya'larin Orta Amerika'daki önemli yerlesim yerlerinden olan "Yuka-tan" isminin Türkistan'in Yok-Tan bölgesinden gelme oldugu anlasilmistir. Bu bölge Sümer Türklerinin Mezopotamya'ya göçmeden evvelki yerlesim sahasi idi...
Tahiti adasina ayak basan Captan Cook Kizilderililerin baslarina taktiklari çiçekten basliga Türk adi verdiklerini 1769 yilinda tespit etmistir. (Papau Mailu Language- D'Argingy- Luzac- New Guiness) (Age. S.315) (AçikIstihbarat : ABD'de yasayan bir Türk'ün Turks&Caicos adalarina yaptigi bir ziyareti anlattigi ve burada Türk Basi olarak adlandirilan kaktüsden bahsettigi; Açik Istihbarat'ta daha önce de yayinladigimiz Ingilizce yaziyi okuyun)
"Fiji adalarinda Rotuma yerlilerinin dillerinin Altaik dil oldugu tespit edilmistir. Ayrica Endonezya adalarinin dillerinin de Altay dillerinden oldugu anlasilmistir." (H. Cemil Tanju-Tunç derililer. S.106) (Age.s.316) "Doktor kelimesi yerine "Ah-men", kirik çikikçiya "Kak-bak", sifaci hekime"Ah-bak", çocuk dogurtan ebeye "ilk-alan-zah" derlerdi." Bütün Altaylilar gibi Kizilderililer birbirlerine amca, baba, teyze, hala, agabey diye hitap ederler. Maya Kizilderililerinde 1878 yilinda el öpme adeti tespit edilmistir. (Tunç derililer. S.162) (Age. S. 316) "Mohavk Kizilderilileri uzun esek oyunu da dahil 12 Anadolu oyununun 11 tanesini bilmektedirler.
Güres ise bütün Kizilderili kabilelerinde dua ile baslanilan en önemli ata sporu olarak tatbik edilmektedir." "Brezilya ormanlarinda Zakuma Kizilderililerinde güres, rakiplerden birisi can verene kadar devam eder. Bizdeki "Kirkpinar" efsanesinde de pehlivanlar can verene kadar güresmislerdir." "Anadolu Türklerinin parmaklar arasina sicim gererek oynadiklari sicim oyunu Atabaskan ve Keçuva kabilelerinde de oynanmaktadir. Üstelik figürler ve isimler de aynidir. Eger Anadolu'da bir figüre yildiz deniliyorsa, Kizilderililerde de yildiz denmektedir." (Tunç derililer. S. 181) (Age. S. 316)
"Inka'lar kök sülalesine "Ay-ullu" yani ulu soy demekle beraber, kendi yöneticilerine Kur-Hakan demekteydiler. Inka'lar çocuklarina bir kahramanlik gösterene kadar ad vermezlerdi. Ad verme islemi merasimle yapilirdi. (Dede korkut destanlarindan Bogaç Han destani hatirlanirsa, orada da çocuk bir kahramanlik gösterdikten sonra ad almis, ve bu ad alma islemi de bir törenle gerçeklestirilmistir.M.K.) bir kisi ölene kadar bir düzine ad ve nam sahibi olabilirdi. " "Mayalarda bulug çagina eren çocuklara ok ve yay verilirdi. Kafkasya Türklerinde hala yasatildigi üzere, kadin kocasini adi ile çagirmaz, "Evin büyügü", "çocuklarin babasi" gibi sifatlar kullanirdi.
Kina yakma bütün Kizilderili kabilelerinde, Anadolu ve Orta Asyali Altaylilar gibi uygulanmaktadir. Besik kertmesi töresi ayni sekilde yaygin bir töredir." (Age. S. 317) "Inkalarda asagi siniftan yani "Kara budun"dan olan birisi bir bogayi öldürmeden evlenme hakki kazanamazdi. " "Mohavk ve Atabaskan kabilelerinde Kore Türkleri olan Ilu'lar gibi, nisanli kizlar saçlarina nisan tüyü takarlar." "Logusa kadin bütün Altaylilar gibi kutsal sayilir. Logusanin kırkını yaparlar. Ölülerini bütün Altaylilar gibi, silahlari ve ati ile birlikte "Kur-gan"lara gömerler. Kan davasi bir töre olarak uygulanir." "Cenaze merasimlerinde bütün Altaylilar gibi ölü aglayicilari tutarlar. (Anadolu'da, Ankara yöresinde bu gelenek "Yasçi Tutmak" olarak yakin zamana kadar uygulanmaktaydi. Son zamanlarda azalmis durumdadir. Ayni gelenek yine Ankara il sinirlari içindeki Kürt köylerinde de uygulanmaktaydi ve halen uygulaniyor. M.K.) Mayalar ölüm yil dönümünde "Yil asi" verirler, cenaze törenlerinde erkekler yüzlerine kara boyalar sürerlerdi." (Age. S. 317) "Toltek Kizilderililerinin gebelik ve bereket tanrisi "Tez Katli Poka" (Tez katli boga)dir. Kizilderililerde cennet ve sirat köprüsü kavrami vardir. Cennete Vakui (Akui- Altindan irmaklar akan yer) derler." "Siu Kizilderilileri'nin 1870 yili sonlarinda Papiti, Muhave, Kalamat, Soson, Irok gibi kabilelerinde "Hu" çekerek Bektasi semahlarina benzeyen ayinler yaptiklari tespit edilmistir. (Tunç derililer.s.246)"
"Inkalarda Kopuz benzeri bir saz kullanildigi tespit edilmistir. Aztek ve Mayalar "Ç-sira" (sira) isimli içki içerler. Inkalar ise bu içkiye "Çira" derlerdi." (Age.318)
Kizilderili ve Türk Dillerinde Kullanilan Ortak Kelimeler
"Toplam 600 lehçeden olusan Kizilderili lehçelerinin ortak büyük kütlesi Atabaskan Kizilderililerinin dilidir. Bu dil Altay dillerindendir. Bu dil diger dillerin ortak bulusma noktasi niteligindedir. Bazi örnekler: Yatki : Ev, yatilan yer Dodohisça : Dudak Li-ik : Vatan, ili Tamazkal : Hamam, temiz kal T-sün : Uzun Hogan : Kerpiç ev, Hopan Missigi : Misir Tepek : Tepe Hu : Selam Tete : Dede Türe : Türe, Töre Atis-ka : Ates Yanunda : Yaninda As-köz : Yemek Tapa : Tuba Yu : Su, yu-mak, yikamak Ildis : Disleme Cesitliligin ve farkliligin degerini anlayabilmemiz ve koruyabilmemiz dilegiyle
