Kafama çok takılan bir konuyu size sormak istiyorum. Genelde kalbimize gelen kötü düşünce ve hayallerin hepsi "vesvese" olarak değerlendirilip bu gibi düşüncelerden sorumlu tutulmayacağımız söylenir.
vesvese : Şübhe. Tereddüt. Kuruntu. Aslı olmayan ihtimaller.(Vesvese, lügatta hışırtı, fısıltı gibi gizli ses demektir.
konu ile ilgili hadis şöyledir.
“Şüphesiz ki Allah—eyleme dönüştürmedikleri ve seslendirmedikleri sürece—içlerine doğan kötü düşüncelerden ötürü ümmetimi sorgulamaktan muaf tutmuştur” (Buharî Eyman1; Müslim İman202)
peygamberimiz s.a.v. bu hadisi acaba kalbe gelen tüm düşünceler için mi söylemiştir?
çünkü vesvesenin yanında, insanın kendi isteği ve iradesi ile düşündüğü dünyalık hevesleri, bazen islama aykırı olan hevaları, kötü düşünce ve hayalleri de vardır. peki bunlar da vesvese gibi mi değerlendirilmelidir?
bunu sormamın nedeni, kuranı kerimde kalbimizdeki düşünce ve duygulardan sorumlu tutulacağımız anlamında olan ayetlerin varlığıdır.
"Gördün mü?. O kimseyi ki: Kendi hevasını kendisine tanrı edinmiş ve onu Allah bir bilgi üzerine şaşırtmış ve kulağı ve kalbi üzerine mühür basmış ve gözü üzerine bir perde kılmış, artık ona Allah'tan sonra kim hidâyet edebilir?. Hâlâ düşünmez misiniz?." (Casiye suresi, 23)
"Ey inanan (mü'min)ler! Zannın bir çoğundan kaçının. Çünkü bazı zan (vardır ki) günahtır... " (el-Hucurât, 49/12)
“Göklerde ve yerde ne varsa Allah’a aittir. Gönlünüzde olanı açığa vursanız da gizleseniz de Allah sizi ondan sorguya çeker. (Sonra) dilediğini bağışlar, dilediğine de azap eder. Allah her şeye kadirdir.” Bakara Suresi, 284
“Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü, kulak, göz ve gönül, bunların hepsi, yaptıklarından sorumludur.” (İsra Suresi, 36)
“Zulmedenlere meyletmeyin. Aksi halde, size ateş dokunur.” (Hud Suresi, 113)
"Fakat kim ki, Rab'binin makamından korkmuş ve nefsini kötü arzulardan men etmiş ise.Artık cennette, o da -o kimse için- yurttur." (Naziyat suresi, 40-41)
Kalbimizdeki kibir, suizan ve şirk gibi duygu ve düşüncelerin varlığı hakkındaki hadisler de şöyle,
“Hased etmekten sakınınız. Biliniz ki, ateş odunu yok ettiği gibi hased de iyilikleri yok eder, siler götürür."
“İnsan, üç şeyden kurtulamaz, suizan, tayere ve hased. Suizan edince, buna uygun harekette bulunmayınız. Uğursuz zan (tayere) ettiğiniz şeyi, Allah’a tevekkül ederek yapınız. Hased ettiğiniz kimseyi hiç incitmeyiniz!”
“Kâfir ile onu öldüren ebediyyen cehennemde bir araya gelmezler, keza bir kulun karnında, Allah yolunda (yutulmuş olan) tozla cehennem ateşi bir araya gelmezler, keza, bir kulun kalbinde imanla hased bir araya gelmezler.”
Hz, Nuh (a.s) oğluna vasiyet ederken "iki şeyden seni menederim, biri şirk diğeri kibirdir" buyurmuştur (Ahmed b. Hanbel, I, 170).
"Kalbinde hardal tanesi kadar iman olan hiç bir kimse cehenneme girmez; kalbinde hardal tanesi kadar tekebbür bulunan hiç bir kimse de cennete giremez" (Müslim, Iman, 147, 148, 149; Ebû Dâvud, Libâs, 26; Tirmizi, Birr, 610; Ibn Mâce Mukaddime, 9; Zühd, 16)
"Kendini büyük gören yahut kibirli kibirli yürüyen kimse Allah`ın huzuruna, Allah kendisine gazablanmış olarak çıkar" (Ahmed b. Hanbel, II, 118)
Ebu Reyhâne (r,a) Hz. Peygamber (s.a.s)'den şöyle rivayet etmiştir: "Cennete kibirden hiçbir şey giremez". Orada bulunanlardan biri şöyle dedi: "Ey Allah'ın Rasülü! Ben, kamçımın şaklaması ve ayakkabımın sağlamlığı ile güzel görünmekten hoşlanırım, bu kibir midir?" Hz, Peygamber (s.a.s) "Hayır bu kibir değildir. Allah güzeldir güzeli sever Kibir hakkı küçük görmek ve başı gözü ile insanlarla alay etmektir" (Müslim, İman, 47; Ahmed b Hanbel, lV, 133-134)
demek ki peygamberimiz s.a.v “Şüphesiz ki Allah—eyleme dönüştürmedikleri ve seslendirmedikleri sürece—içlerine doğan kötü düşüncelerden ötürü ümmetimi sorgulamaktan muaf tutmuştur” (Buharî Eyman1; Müslim İman202) hadisini vesvese için söylemiştir.
özet olarak yukarıdaki deliller vesveselerin dışında insanın kendi iradesi ile edindiği kibir, kötü zan ve şirk gibi duyguların varlığını ve sorumlu tutulacağımızı gösterir.
benim asıl sorum şu; eğer irade ile edinilen kötü duygulardan sorumlu isek hepsinden mi sorumluyuz? yani irade ile yapılan kibir, kötü zan ve şirkten sorumluyuz. evet. fakat bir de irademizle edindiğimiz dünyalık kötü heva, heves, arzu ve hayaller var. yukarıdaki ayet ve hadislerden bunlardan da sorumlu olduğumuz anlamı çıkar mı?
vesvese : Şübhe. Tereddüt. Kuruntu. Aslı olmayan ihtimaller.(Vesvese, lügatta hışırtı, fısıltı gibi gizli ses demektir.
konu ile ilgili hadis şöyledir.
“Şüphesiz ki Allah—eyleme dönüştürmedikleri ve seslendirmedikleri sürece—içlerine doğan kötü düşüncelerden ötürü ümmetimi sorgulamaktan muaf tutmuştur” (Buharî Eyman1; Müslim İman202)
peygamberimiz s.a.v. bu hadisi acaba kalbe gelen tüm düşünceler için mi söylemiştir?
çünkü vesvesenin yanında, insanın kendi isteği ve iradesi ile düşündüğü dünyalık hevesleri, bazen islama aykırı olan hevaları, kötü düşünce ve hayalleri de vardır. peki bunlar da vesvese gibi mi değerlendirilmelidir?
bunu sormamın nedeni, kuranı kerimde kalbimizdeki düşünce ve duygulardan sorumlu tutulacağımız anlamında olan ayetlerin varlığıdır.
"Gördün mü?. O kimseyi ki: Kendi hevasını kendisine tanrı edinmiş ve onu Allah bir bilgi üzerine şaşırtmış ve kulağı ve kalbi üzerine mühür basmış ve gözü üzerine bir perde kılmış, artık ona Allah'tan sonra kim hidâyet edebilir?. Hâlâ düşünmez misiniz?." (Casiye suresi, 23)
"Ey inanan (mü'min)ler! Zannın bir çoğundan kaçının. Çünkü bazı zan (vardır ki) günahtır... " (el-Hucurât, 49/12)
“Göklerde ve yerde ne varsa Allah’a aittir. Gönlünüzde olanı açığa vursanız da gizleseniz de Allah sizi ondan sorguya çeker. (Sonra) dilediğini bağışlar, dilediğine de azap eder. Allah her şeye kadirdir.” Bakara Suresi, 284
“Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü, kulak, göz ve gönül, bunların hepsi, yaptıklarından sorumludur.” (İsra Suresi, 36)
“Zulmedenlere meyletmeyin. Aksi halde, size ateş dokunur.” (Hud Suresi, 113)
"Fakat kim ki, Rab'binin makamından korkmuş ve nefsini kötü arzulardan men etmiş ise.Artık cennette, o da -o kimse için- yurttur." (Naziyat suresi, 40-41)
Kalbimizdeki kibir, suizan ve şirk gibi duygu ve düşüncelerin varlığı hakkındaki hadisler de şöyle,
“Hased etmekten sakınınız. Biliniz ki, ateş odunu yok ettiği gibi hased de iyilikleri yok eder, siler götürür."
“İnsan, üç şeyden kurtulamaz, suizan, tayere ve hased. Suizan edince, buna uygun harekette bulunmayınız. Uğursuz zan (tayere) ettiğiniz şeyi, Allah’a tevekkül ederek yapınız. Hased ettiğiniz kimseyi hiç incitmeyiniz!”
“Kâfir ile onu öldüren ebediyyen cehennemde bir araya gelmezler, keza bir kulun karnında, Allah yolunda (yutulmuş olan) tozla cehennem ateşi bir araya gelmezler, keza, bir kulun kalbinde imanla hased bir araya gelmezler.”
Hz, Nuh (a.s) oğluna vasiyet ederken "iki şeyden seni menederim, biri şirk diğeri kibirdir" buyurmuştur (Ahmed b. Hanbel, I, 170).
"Kalbinde hardal tanesi kadar iman olan hiç bir kimse cehenneme girmez; kalbinde hardal tanesi kadar tekebbür bulunan hiç bir kimse de cennete giremez" (Müslim, Iman, 147, 148, 149; Ebû Dâvud, Libâs, 26; Tirmizi, Birr, 610; Ibn Mâce Mukaddime, 9; Zühd, 16)
"Kendini büyük gören yahut kibirli kibirli yürüyen kimse Allah`ın huzuruna, Allah kendisine gazablanmış olarak çıkar" (Ahmed b. Hanbel, II, 118)
Ebu Reyhâne (r,a) Hz. Peygamber (s.a.s)'den şöyle rivayet etmiştir: "Cennete kibirden hiçbir şey giremez". Orada bulunanlardan biri şöyle dedi: "Ey Allah'ın Rasülü! Ben, kamçımın şaklaması ve ayakkabımın sağlamlığı ile güzel görünmekten hoşlanırım, bu kibir midir?" Hz, Peygamber (s.a.s) "Hayır bu kibir değildir. Allah güzeldir güzeli sever Kibir hakkı küçük görmek ve başı gözü ile insanlarla alay etmektir" (Müslim, İman, 47; Ahmed b Hanbel, lV, 133-134)
demek ki peygamberimiz s.a.v “Şüphesiz ki Allah—eyleme dönüştürmedikleri ve seslendirmedikleri sürece—içlerine doğan kötü düşüncelerden ötürü ümmetimi sorgulamaktan muaf tutmuştur” (Buharî Eyman1; Müslim İman202) hadisini vesvese için söylemiştir.
özet olarak yukarıdaki deliller vesveselerin dışında insanın kendi iradesi ile edindiği kibir, kötü zan ve şirk gibi duyguların varlığını ve sorumlu tutulacağımızı gösterir.
benim asıl sorum şu; eğer irade ile edinilen kötü duygulardan sorumlu isek hepsinden mi sorumluyuz? yani irade ile yapılan kibir, kötü zan ve şirkten sorumluyuz. evet. fakat bir de irademizle edindiğimiz dünyalık kötü heva, heves, arzu ve hayaller var. yukarıdaki ayet ve hadislerden bunlardan da sorumlu olduğumuz anlamı çıkar mı?
Moderatör tarafında düzenlendi:
