Allah'ın isimlerinin ilk tezahür ve tecelli merkezi Arştır. Kalp de ruhun adeta ilk tezahür ve tecelli merkezi ve yeridir.
Arş hakkında geçerli olan kaide, kalp hakkında da geçerlidir.
Mahlukatta Cenab-ı Hakkın isimlerinin ve sıfatlarının tezahürü, mahlukatın mahiyet ve keyfiyetiyle yakından ilgilidir.
Yani mahlukatın mahiyeti itibariyle, tezahür edecek olan esma öne çıkar, diğerleri O'nun gölgesinde kalır. Hatta bazı esma ve sıfat, bazı mahlukatta tecelli etmeyebilir.
Fakat arş; evvel, ahir, zahir ve batın isimlerinin halita ve karışığı olduğundan, bütün esmanın tecelli ve tezahür merkezi olması hasebiyle, Cenab-ı Hakkın ehadiyetinin, yani cilve-i zatiyenin ilk tecelliğahıdır.
Aynen öyle de; ruhun da bedende tezahür edeceği ve iş yapacağı cihazata ve letaife göre farklı tezahürleri vardır.
Mesela burunla koklar, dilde tadar, kulakla işitir, deri ile hisseder, mide ile hazmeder ve beyinle fikreder. Kalpte ise; bütün vasıf ve özellikleri ile birlikte bulunur. Dolayısıyla ruh, kalpte bir nevi Zati hususiyetleri ile mütecellidir.
Bu nokta-i nazardan kalp, ruhun payitahtı ve saltanat merkezi özelliğini taşır.
Ruh; sanki Vahidiyyet cihetiyle diğer organ, aza ve latifelerde, özel ve hususi manada tezahür eder. Kalpte ise, bir nevi ehadiyyet, Zatiyet ve külli manada tezahürü söz konusudur.
Bu cihetle kalbe ruhun arşı denebilir.
Buna binaen ruh; kalple beraber, ona bağlı bütün latife ve manevi cihazatı doyurur, idare ve tedvir eder.
Bütün manevi latife ve cihazatın esası, merkezi, anası ve onları ihata eden kalptir. Ruh; bütün latife ve manevi cihazatın, merkezi ve sultanı olan kalple, o latifeleri nemalandırır ve terbiye eder.
Nasıl ki ruh; ilmi akıl ile, hakkı hukuku ve adaleti vicdan ile ve misal alemini hayal ile ihata ve idare ediyorsa; binlerce latife ve manevi cihazatı da, kalp ve onun kumandası altında idare eder, kemale erdirir ve terbiye eder.
Demek ki; ruh sultanı, beden ülkesini idare ederken çeşitli ana merkezler ve tahtlar kullanır. Mesela nasıl ki ruh; maddi hasseler ile, onların önündeki istifade alanlarından, keyif ve lezzet alıyor ise; kalple de, onun sayesi altındaki manevi latifeler ve cihazatın inkişafıyla, sahalarından istifade ve istifaze ederek inkişaf eder. Külli bir marifet mertebesine vasıl olur.
Arş hakkında geçerli olan kaide, kalp hakkında da geçerlidir.
Mahlukatta Cenab-ı Hakkın isimlerinin ve sıfatlarının tezahürü, mahlukatın mahiyet ve keyfiyetiyle yakından ilgilidir.
Yani mahlukatın mahiyeti itibariyle, tezahür edecek olan esma öne çıkar, diğerleri O'nun gölgesinde kalır. Hatta bazı esma ve sıfat, bazı mahlukatta tecelli etmeyebilir.
Fakat arş; evvel, ahir, zahir ve batın isimlerinin halita ve karışığı olduğundan, bütün esmanın tecelli ve tezahür merkezi olması hasebiyle, Cenab-ı Hakkın ehadiyetinin, yani cilve-i zatiyenin ilk tecelliğahıdır.
Aynen öyle de; ruhun da bedende tezahür edeceği ve iş yapacağı cihazata ve letaife göre farklı tezahürleri vardır.
Mesela burunla koklar, dilde tadar, kulakla işitir, deri ile hisseder, mide ile hazmeder ve beyinle fikreder. Kalpte ise; bütün vasıf ve özellikleri ile birlikte bulunur. Dolayısıyla ruh, kalpte bir nevi Zati hususiyetleri ile mütecellidir.
Bu nokta-i nazardan kalp, ruhun payitahtı ve saltanat merkezi özelliğini taşır.
Ruh; sanki Vahidiyyet cihetiyle diğer organ, aza ve latifelerde, özel ve hususi manada tezahür eder. Kalpte ise, bir nevi ehadiyyet, Zatiyet ve külli manada tezahürü söz konusudur.
Bu cihetle kalbe ruhun arşı denebilir.
Buna binaen ruh; kalple beraber, ona bağlı bütün latife ve manevi cihazatı doyurur, idare ve tedvir eder.
Bütün manevi latife ve cihazatın esası, merkezi, anası ve onları ihata eden kalptir. Ruh; bütün latife ve manevi cihazatın, merkezi ve sultanı olan kalple, o latifeleri nemalandırır ve terbiye eder.
Nasıl ki ruh; ilmi akıl ile, hakkı hukuku ve adaleti vicdan ile ve misal alemini hayal ile ihata ve idare ediyorsa; binlerce latife ve manevi cihazatı da, kalp ve onun kumandası altında idare eder, kemale erdirir ve terbiye eder.
Demek ki; ruh sultanı, beden ülkesini idare ederken çeşitli ana merkezler ve tahtlar kullanır. Mesela nasıl ki ruh; maddi hasseler ile, onların önündeki istifade alanlarından, keyif ve lezzet alıyor ise; kalple de, onun sayesi altındaki manevi latifeler ve cihazatın inkişafıyla, sahalarından istifade ve istifaze ederek inkişaf eder. Külli bir marifet mertebesine vasıl olur.