N
İslâm´ın kandilleri
İslâm’ın kandilleri
İslâm dünyâsı dün mübârek (kutsal) günlerinden Mîraç kandilini yaşadı. İslâm´da en çok bilinerek önem verileni Kadir olmak üzere, beş kandil bulunmaktadırlar. Bunlar; Mevlid, Regâip, Mîraç, Berat ve Kadir adlarıyla sıralanmaktalar. Ancak, Arap takvimine göre olan bu sıralama, bugünkü takvimde yıldan-yıla yer değişip baştaki sona geçebilmektedir.
Konuya kandil denen aydınlatma aracından girelim. Bunun aslı olan candela (okunuşu kandela), Latince yâni Roma dilinden geliyor. Buradan Araplar alıp kındil demişler; biz Türkler de sözü onlardan almış ve kandile çevirmişiz. Belli bir yaşın üstünde olup, köy ve kasabalarda yetişmiş olanlar kandil görmüşlerdir. Kandil camsız ve gaz lâmbasından basittir. Bâzı kandiller, âdetâ fitilli bir çanaktan ibârettirler. İlk kandiller pişmiş topraktan yapılmış, sonra şekilden-şekle girmişlerdir. Taş, kurşun, cam, seramik, tunç, gümüş, altın gibi çeşitleri görülmüşlerdir. Son zamandaysa tenekeden yapıldığını bizzat görmüşüzdür. Kandiller sıvı yağları, daha çok da zeytinyağını yakmışlardır. Bâzı büyük câmilerde, şimdi de kandil niyetine bunun benzeri elektrik lâmbaları sallanmaktadırlar.
Asıl konumuz olan kandil günlerine gelince... Henüz elektrik bulunmadan önce, yukarıda andığımız kutsal günlerin gecelerin de, câmi ve mescit gibi yerlerde kandil yakıldığından, böyle gecelere de kandil denmeye başlanmıştır. Kandillerin en ünlüsü, kuşkusuz Kadir (Arapça kadr) gecesi olur. Ramazan’ın 27. gününe rasltayan gece, İslâm için son derecede önem taşımaktadır. Kuran’ın beş âyet (cümle) lik Kadir sûresi, Kuran’ın bu gece tebliğ olunmaya başlandığını bildirmektedir. Aynı âyete göre, Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. Kadir gecesi Ramazan ayı içindedir ama, aslında bunun günü belli değildir. Buna rağmen, daha sonra konuyu irdeleyen İslâm yorumcuları, bâzı hadislerden çıkardıkları sonuçla Kadir gecesinin, Ramazan’ın 27. gününe rastlaması lâzım geldiğini ileri sürmüşlerdir. Bunu doğru kâbul eden İslâm toplumu, daha sonra günümüze kadar ve dâima aynı tez doğrultusunda hareket etmiştir.
Mevlit (Arapça mevlid) Kandili... Aslı Arapça olan mevlit kelimesi; doğum, doğum yeri veyâ doğum zamanı demek olur. Kandilin konusu olan mevlit ise Hz.Muhammet’in doğumudur ki, ilk olarak Fâtımîler(Mısır) döneminde din törenleri düzenlenerek kutlanmış tır. Geniş çapta kutlamalar ise, Selçuklular dönemine rastlamaktadır. Mevlit adına kutlamalar bundan sonra ve yavaş-yavaş bütün bir İslâm toplumuna yayılmıştır. Şu var ki, işin içine kültür girince her toplum mevlidi kendi kültürüyle yoğurmuştur. Tıpkı İslâm’ın asıl akîdeleri gibi, mevlit de her toplumda farklı algılanarak, farklı-farklı yorumlanıp, farklı da uygulanmıştır. Mevlit günleri için, değişik İslâm ülkelerinin kendi dillerinde manzum övgüler yazılmıştır. Bunlar, ayrıca bestelenerek kandil günlerinde okunmuşlardır. Ülkemizde yazılan mevlitlerin en ünlüsü Süleyman Çelebi’ninkidir. Bu, o derecede tutulmuş ve o derecede tutunmuştur ki, bugün, diğerlerinin metnini değil varlığını bile bilmemekte, Mevlit manzûmesini Süleyman Çelebi’nin yazdığından ibâret sanmaktayız. Manzûme (işte, oratoryo denilenler bu tür eserlerdir), yalnız Mevlit Kandilinde değil, Kuran âyetleriyle birlikte diğerlerinde de vardır. Mevlit Kandili, bizde III. Murat döneminden sonra kutlamaya başlanmış, bundan sonraysa yerleşip-kalmıştır.
Regâip (Arapça regâib) Kandili... Regâib Arapçada, çok aranan, çok istenen demektir. Bu kandil, Âmine Hâtun’un Hz.Muham met’e hâmile kaldığı gecenin yıldönümünü anlatır. İslâm toplumunda mübârek sayılan günlerdendir. Bu gece dahî, diğer kandiller gibi, dualarla ve genel ibâdetle geçirilir. Böyle bir gecenin (aslında bir günün tamamının) kutlanması, tabiî ki Hz.Muhammet’in tebliğlerinden değildir. Nitekim, İslâm içinde söz sahibi olmuş bâzı kişiler, böyle bir kutlamanın yanlış ve yakışıksız olduğunu düşünmüşlerdir. Bugün dahî böyle düşünenler bulunmaktadır. Târih bilimi de, olayın târih olarak doğruluğunu zâten onaylamamaktadır.
Mîraç (Arapça mîrac) Kandili... Arapça mîrac, merdiven, yükselme, göğe çıkma gibi anlamlar taşır. Burada, Hz.Muhammet’in İslâm inanışında gökteki Allah katına çıkışı anlatılır. Olay, Mesçidi Haram’dan Mesçidi Aksâ’ya gidiş gibi de yorumlanır. İddialı bir söy- lentiye göreyse, Hz. Muhammet Burak adındaki beyaz bir atla Mesçid’i Aksâ’ya varmıştır. Önceki bütün peygamberler orada beklemektedirler ve Kendisi’ni karşılamışlardır. Hz. Muhammet, bundan sonra da aynı Burak’la göğün yedinci katına uçmuştur. Orada, Allah’a iki yay boyu yaklaşmış, O’nunla konuşmuş, cennet ve cehennemi görmüştür. Mîraç denilen olay, İslâm dünyası içindeki belli tartışmalar dan birinin konusudur. Bâzıları göğe çıkmayı ciddiye almamakta, bunu bir rüyâ olarak kabûl etmektedirler. Onlar, Hz. Muhammet’in bedeniyle değil ama ruhuyla Miraç’a çıkmış olabileceğini düşünmektedirler. Hz. Muhammet’in yatağının Mîraç gecesi sabahında ıslak bulunmuş olması, O’nun geceyi yatağında geçirip-terlediği şeklinde izah edilmiştir. Diğer bir kısım İslâm tasavvufçularıysa, Mîraç olayını tümden reddetmektedirler. Onlara göre böyle bir olayın yaşanması aslâ mümkün değildir. Mîraç olayı böylesine tartışmalı bir konudur. Fakat sonuç îtibârıyla Mîraç da İslâm´ın mübârek gecelerinden sayılmakta, bu gece de duâ ve ibâdetlere vesîle olmaktadır.
Berat (Arapça Berâet) Kandili... Arapçadaki berâet, bildiğimiz beraatın aslıdır. Özgür bırakma, kefil olma gibi anlamları vardır. Hz.Muhammet’e peygamberliğinin tebliğ edildiği gün olarak kutlanır. Berat kandili, bağışlanma ve mânen kurtulma gecesi sayılmaktadır. Önceki Kandil geceleri gibi, bu gece de duâ ve ibâdetlerle geçirilir. Aynı dinî törenler uygulanır.
Anlaşılmış olacağı üzere, Kandiller, kaynaklarını Kuran’dan almamış olsalar da, Kuran’a inananların, sonradan düşündüklerini üstüne koydukları ibâdetlerin kurumlaşmasıyla ortaya çıkmışlardır. İslâm akâidine (inanç ve tapınma kurallarına) katılmışlardır.
Şu da var ki, zaman ve zamâna bağlı olarak şartlar, her şeyi etkileyip-değiştirebiliyorlar. Din ve ulusun kutsal sayılan değerleri bile aşınabiliyor ve zaman içinde başkalaşabiliyorlar.
efendimize bol bol dua yaradana bol bol şükür edelim
HOŞGELDİN NEBİ
Bu siirde hüzün yok
Bugün hüzün yok bize
Sultanlar Sultaninin dogdugu o geceyi, o benzersiz geceyi coskuyla aniyoruz
Aleme ervah, bugün bizimle beraberdiniz
Melegi ala beraberdir bizimle
Ve simdi biz meleklerle diz dize...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi, yer Mekke
Ebu Talip mahallesi Leyle çarsisi
Bir ev Abdulmuttalib'den oglu abdullah'a kalan
Bir hane simdi Abdullah'da yok, karanlik ve Hz. Amine
Üflesen sönecek gibi yildizlar
Ve beklenen biri var, O...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi yil 571
Nisan ayinin yirmisi, günlerden Pazartesi
Ebu Talip mahallesinde saadetli bir ev, saadetli bir oda
Abdimenaf kizlarini andiran huriler dolasiyor oda da
Birinin elinde cam bir kase var içi serbet dolu ama sanki kar
Hadi al, bu içecek tavidir, al ve iç
Bu sana ALLAH'in ikramidir.
Ve yudumlaniyor serbet
ALLAH'in adiyla
O anda beyaz bir kus bembeyaz kanadiyla Hz. Amine'nin sirtini sivazliyor
Ve beklenen biri var, O ...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi
Vakit seher vakti, yildizlara uzansan tutacaksin
Hele biri var ki küçücük dolunay sanki
Bu onun yildizi, ve bir nur denizi, O'nun denizi
Semave vadisi sular altinda
Cünkü O geliyor
Cekilen ve kuruyan Save gölü, sönen Mecusi atesi,
Cünkü O geliyor
Zincire vurulan seytan göklerden kovuluyor
Kisra saraylarindan çatirdilar geliyor, çünkü dünyaya O geliyor
Ve gökten inen üç melek ellerinde üç bayrak
Biri günesin dogdugu yerde, biri battigi yerde günesin
Digeri Kabe'nin üzerinde müjdesini veriyor kainat günesinin
Bu mustunun ardindan kat be kat semalardan bosaliyor melekler
ALLAH'in rahmeti üzerine olsun Ey Nebi.
Ve bir nur dogdu ayin on dördü gibi
O dogdu, kalplere sürur dogdu
Gerçek oldu annesinin rüyasi
Hz. Ibrahim'in duasi kabul oldu
Yer ve gökte övülecek san dogdu
Ümmetinin göz nuru Habibi Zisan dogdu
Simdi kaplasin onu bir ak bulut
Ve dolastirsin melekler, doguyu ve batiyi
Varliklar onu bir suretiyle tanisin
Yusuf'u görüpte parmagini kesenler baksin bir kez O'na da yürekleri dogransin
Hos geldin Ey Ledün Ilminin Sultani
Kabe'nin cani
Dertlilerin dermani
Hosgeldin ey cihanin Padisahi!
Kur'an'in sirri
Irfan ehlinin sahi
Hosgeldin Ey Enbiyalar Sultani !
Cemal bahçesinin bülbülü
Kainatin nazli gülü
Hosgeldin...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi
Yirmibirinci yüzyil
Olanca genisligiyle yeryüzü
Ve Efendiler Efendisi gönüllere dogmaya devam ediyor...
Ey Nebi
Alemlere Rahmet geldi
Sana sâlat ve selam
Efendimiz
HOSGELDIN...
İslâm’ın kandilleri
İslâm dünyâsı dün mübârek (kutsal) günlerinden Mîraç kandilini yaşadı. İslâm´da en çok bilinerek önem verileni Kadir olmak üzere, beş kandil bulunmaktadırlar. Bunlar; Mevlid, Regâip, Mîraç, Berat ve Kadir adlarıyla sıralanmaktalar. Ancak, Arap takvimine göre olan bu sıralama, bugünkü takvimde yıldan-yıla yer değişip baştaki sona geçebilmektedir.
Konuya kandil denen aydınlatma aracından girelim. Bunun aslı olan candela (okunuşu kandela), Latince yâni Roma dilinden geliyor. Buradan Araplar alıp kındil demişler; biz Türkler de sözü onlardan almış ve kandile çevirmişiz. Belli bir yaşın üstünde olup, köy ve kasabalarda yetişmiş olanlar kandil görmüşlerdir. Kandil camsız ve gaz lâmbasından basittir. Bâzı kandiller, âdetâ fitilli bir çanaktan ibârettirler. İlk kandiller pişmiş topraktan yapılmış, sonra şekilden-şekle girmişlerdir. Taş, kurşun, cam, seramik, tunç, gümüş, altın gibi çeşitleri görülmüşlerdir. Son zamandaysa tenekeden yapıldığını bizzat görmüşüzdür. Kandiller sıvı yağları, daha çok da zeytinyağını yakmışlardır. Bâzı büyük câmilerde, şimdi de kandil niyetine bunun benzeri elektrik lâmbaları sallanmaktadırlar.
Asıl konumuz olan kandil günlerine gelince... Henüz elektrik bulunmadan önce, yukarıda andığımız kutsal günlerin gecelerin de, câmi ve mescit gibi yerlerde kandil yakıldığından, böyle gecelere de kandil denmeye başlanmıştır. Kandillerin en ünlüsü, kuşkusuz Kadir (Arapça kadr) gecesi olur. Ramazan’ın 27. gününe rasltayan gece, İslâm için son derecede önem taşımaktadır. Kuran’ın beş âyet (cümle) lik Kadir sûresi, Kuran’ın bu gece tebliğ olunmaya başlandığını bildirmektedir. Aynı âyete göre, Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. Kadir gecesi Ramazan ayı içindedir ama, aslında bunun günü belli değildir. Buna rağmen, daha sonra konuyu irdeleyen İslâm yorumcuları, bâzı hadislerden çıkardıkları sonuçla Kadir gecesinin, Ramazan’ın 27. gününe rastlaması lâzım geldiğini ileri sürmüşlerdir. Bunu doğru kâbul eden İslâm toplumu, daha sonra günümüze kadar ve dâima aynı tez doğrultusunda hareket etmiştir.
Mevlit (Arapça mevlid) Kandili... Aslı Arapça olan mevlit kelimesi; doğum, doğum yeri veyâ doğum zamanı demek olur. Kandilin konusu olan mevlit ise Hz.Muhammet’in doğumudur ki, ilk olarak Fâtımîler(Mısır) döneminde din törenleri düzenlenerek kutlanmış tır. Geniş çapta kutlamalar ise, Selçuklular dönemine rastlamaktadır. Mevlit adına kutlamalar bundan sonra ve yavaş-yavaş bütün bir İslâm toplumuna yayılmıştır. Şu var ki, işin içine kültür girince her toplum mevlidi kendi kültürüyle yoğurmuştur. Tıpkı İslâm’ın asıl akîdeleri gibi, mevlit de her toplumda farklı algılanarak, farklı-farklı yorumlanıp, farklı da uygulanmıştır. Mevlit günleri için, değişik İslâm ülkelerinin kendi dillerinde manzum övgüler yazılmıştır. Bunlar, ayrıca bestelenerek kandil günlerinde okunmuşlardır. Ülkemizde yazılan mevlitlerin en ünlüsü Süleyman Çelebi’ninkidir. Bu, o derecede tutulmuş ve o derecede tutunmuştur ki, bugün, diğerlerinin metnini değil varlığını bile bilmemekte, Mevlit manzûmesini Süleyman Çelebi’nin yazdığından ibâret sanmaktayız. Manzûme (işte, oratoryo denilenler bu tür eserlerdir), yalnız Mevlit Kandilinde değil, Kuran âyetleriyle birlikte diğerlerinde de vardır. Mevlit Kandili, bizde III. Murat döneminden sonra kutlamaya başlanmış, bundan sonraysa yerleşip-kalmıştır.
Regâip (Arapça regâib) Kandili... Regâib Arapçada, çok aranan, çok istenen demektir. Bu kandil, Âmine Hâtun’un Hz.Muham met’e hâmile kaldığı gecenin yıldönümünü anlatır. İslâm toplumunda mübârek sayılan günlerdendir. Bu gece dahî, diğer kandiller gibi, dualarla ve genel ibâdetle geçirilir. Böyle bir gecenin (aslında bir günün tamamının) kutlanması, tabiî ki Hz.Muhammet’in tebliğlerinden değildir. Nitekim, İslâm içinde söz sahibi olmuş bâzı kişiler, böyle bir kutlamanın yanlış ve yakışıksız olduğunu düşünmüşlerdir. Bugün dahî böyle düşünenler bulunmaktadır. Târih bilimi de, olayın târih olarak doğruluğunu zâten onaylamamaktadır.
Mîraç (Arapça mîrac) Kandili... Arapça mîrac, merdiven, yükselme, göğe çıkma gibi anlamlar taşır. Burada, Hz.Muhammet’in İslâm inanışında gökteki Allah katına çıkışı anlatılır. Olay, Mesçidi Haram’dan Mesçidi Aksâ’ya gidiş gibi de yorumlanır. İddialı bir söy- lentiye göreyse, Hz. Muhammet Burak adındaki beyaz bir atla Mesçid’i Aksâ’ya varmıştır. Önceki bütün peygamberler orada beklemektedirler ve Kendisi’ni karşılamışlardır. Hz. Muhammet, bundan sonra da aynı Burak’la göğün yedinci katına uçmuştur. Orada, Allah’a iki yay boyu yaklaşmış, O’nunla konuşmuş, cennet ve cehennemi görmüştür. Mîraç denilen olay, İslâm dünyası içindeki belli tartışmalar dan birinin konusudur. Bâzıları göğe çıkmayı ciddiye almamakta, bunu bir rüyâ olarak kabûl etmektedirler. Onlar, Hz. Muhammet’in bedeniyle değil ama ruhuyla Miraç’a çıkmış olabileceğini düşünmektedirler. Hz. Muhammet’in yatağının Mîraç gecesi sabahında ıslak bulunmuş olması, O’nun geceyi yatağında geçirip-terlediği şeklinde izah edilmiştir. Diğer bir kısım İslâm tasavvufçularıysa, Mîraç olayını tümden reddetmektedirler. Onlara göre böyle bir olayın yaşanması aslâ mümkün değildir. Mîraç olayı böylesine tartışmalı bir konudur. Fakat sonuç îtibârıyla Mîraç da İslâm´ın mübârek gecelerinden sayılmakta, bu gece de duâ ve ibâdetlere vesîle olmaktadır.
Berat (Arapça Berâet) Kandili... Arapçadaki berâet, bildiğimiz beraatın aslıdır. Özgür bırakma, kefil olma gibi anlamları vardır. Hz.Muhammet’e peygamberliğinin tebliğ edildiği gün olarak kutlanır. Berat kandili, bağışlanma ve mânen kurtulma gecesi sayılmaktadır. Önceki Kandil geceleri gibi, bu gece de duâ ve ibâdetlerle geçirilir. Aynı dinî törenler uygulanır.
Anlaşılmış olacağı üzere, Kandiller, kaynaklarını Kuran’dan almamış olsalar da, Kuran’a inananların, sonradan düşündüklerini üstüne koydukları ibâdetlerin kurumlaşmasıyla ortaya çıkmışlardır. İslâm akâidine (inanç ve tapınma kurallarına) katılmışlardır.
Şu da var ki, zaman ve zamâna bağlı olarak şartlar, her şeyi etkileyip-değiştirebiliyorlar. Din ve ulusun kutsal sayılan değerleri bile aşınabiliyor ve zaman içinde başkalaşabiliyorlar.
efendimize bol bol dua yaradana bol bol şükür edelim
HOŞGELDİN NEBİ
Bu siirde hüzün yok
Bugün hüzün yok bize
Sultanlar Sultaninin dogdugu o geceyi, o benzersiz geceyi coskuyla aniyoruz
Aleme ervah, bugün bizimle beraberdiniz
Melegi ala beraberdir bizimle
Ve simdi biz meleklerle diz dize...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi, yer Mekke
Ebu Talip mahallesi Leyle çarsisi
Bir ev Abdulmuttalib'den oglu abdullah'a kalan
Bir hane simdi Abdullah'da yok, karanlik ve Hz. Amine
Üflesen sönecek gibi yildizlar
Ve beklenen biri var, O...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi yil 571
Nisan ayinin yirmisi, günlerden Pazartesi
Ebu Talip mahallesinde saadetli bir ev, saadetli bir oda
Abdimenaf kizlarini andiran huriler dolasiyor oda da
Birinin elinde cam bir kase var içi serbet dolu ama sanki kar
Hadi al, bu içecek tavidir, al ve iç
Bu sana ALLAH'in ikramidir.
Ve yudumlaniyor serbet
ALLAH'in adiyla
O anda beyaz bir kus bembeyaz kanadiyla Hz. Amine'nin sirtini sivazliyor
Ve beklenen biri var, O ...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi
Vakit seher vakti, yildizlara uzansan tutacaksin
Hele biri var ki küçücük dolunay sanki
Bu onun yildizi, ve bir nur denizi, O'nun denizi
Semave vadisi sular altinda
Cünkü O geliyor
Cekilen ve kuruyan Save gölü, sönen Mecusi atesi,
Cünkü O geliyor
Zincire vurulan seytan göklerden kovuluyor
Kisra saraylarindan çatirdilar geliyor, çünkü dünyaya O geliyor
Ve gökten inen üç melek ellerinde üç bayrak
Biri günesin dogdugu yerde, biri battigi yerde günesin
Digeri Kabe'nin üzerinde müjdesini veriyor kainat günesinin
Bu mustunun ardindan kat be kat semalardan bosaliyor melekler
ALLAH'in rahmeti üzerine olsun Ey Nebi.
Ve bir nur dogdu ayin on dördü gibi
O dogdu, kalplere sürur dogdu
Gerçek oldu annesinin rüyasi
Hz. Ibrahim'in duasi kabul oldu
Yer ve gökte övülecek san dogdu
Ümmetinin göz nuru Habibi Zisan dogdu
Simdi kaplasin onu bir ak bulut
Ve dolastirsin melekler, doguyu ve batiyi
Varliklar onu bir suretiyle tanisin
Yusuf'u görüpte parmagini kesenler baksin bir kez O'na da yürekleri dogransin
Hos geldin Ey Ledün Ilminin Sultani
Kabe'nin cani
Dertlilerin dermani
Hosgeldin ey cihanin Padisahi!
Kur'an'in sirri
Irfan ehlinin sahi
Hosgeldin Ey Enbiyalar Sultani !
Cemal bahçesinin bülbülü
Kainatin nazli gülü
Hosgeldin...
Rebiüevvel ayinin onikinci gecesi
Yirmibirinci yüzyil
Olanca genisligiyle yeryüzü
Ve Efendiler Efendisi gönüllere dogmaya devam ediyor...
Ey Nebi
Alemlere Rahmet geldi
Sana sâlat ve selam
Efendimiz
HOSGELDIN...