İRŞADİ BAYBURDİ HZ. 'NİN HAYATI
Miladi 1803-1877 yılları arasında yaşamış olan Gavsul azam İrşadi Bayburdi Hazretlerinin Bayburt`a gelişleri şöyle olmuştur. Buhara`nın kasrı Arifan kazasından Seyyit Muhammed Emir Kül Ali Hazretleri ve ailesi, oğulları Selim Baba ve Seyyit Yakup ile birlikte Kasrı Arifan dan çıkıp, Önce Ural Nehrinin kıyılarına yerleşmiş; daha sonra ordan ayrılarak Önce Kara bağa oradan da Tebriz e gelmişlerdir. Tebriz`den Bağdat`a göçen aile, burada bir müddet kaldıktan sonra Şama giderler. Şamdan da Halep yoluyla Türkiye içlerinden geçerek Konya`ya gelmişlerdir. Seyyit Selim Baba ve ailesi, Kayseri yoluyla Bayburt`a gelirken,Erzincan`da ikamet etmekte olan Muhammed Vehbi Hayyatı Hazretleriyle tanışırlar. Bayburtun Seyyit Yakup yaylasına yerleşen Seyyit Yakup, Selim baba ve aileleri,Seyyit Yakup Hazretlerinin vefatıyla orda fazla kalmayan aile önce Bayburt`un Sindelli köyüne oradan da yine Bayburt`un Zargıdı köyüne yerleşirler. Selim Babanın vefatından sonra aile oradan da yine Bayburt`un Oruçbeyli (Siptoros) köyüne yerleşirler.Ancak Seyyit Yakup un ve Selim Baba nın vefatıyla ailenin reisi artık Seyyit İrşadi Baba olmuştur.
Seyyit İrşadi Baba Oruç Beyli köyünde hem imamlık yapmakta hemde üveysi tarikatının cazibesini çevresinde ki insanlara tattırmaktadır. Oruçbeyli köyünde Müslümanlarla Ermeniler iç içe yaşadıkları için köyde kilisede bulunmaktadır.
İrşadi baba bir gün sabah namazını müslüman mahallesine yakın olan kilisenin damında okur. Ancak ermeniler bu duruma çok kızdıkları için İrşadi Baba`yı Erzurum`a giderek kadıya şikayet ederler. Huzurunda İrşadi Baba`yı gören kadı bir anda bağırıp çağırmaya başlar ve şöyle der; sizin kiliseniz de bu abdal görünümlü seme adam mı ezan okudu diye sözünü bitirmeye çalışırken, kadı aniden kaskatı kesilir ve patlayan dudaklarında akan kan vücudundan aşağıya sızmaya başlar. Kadı kendine geldiğinde bir velinin kerametiyle karşı karşıya olduğunu fark ederek şöyle der babacım sen doğru köye git ve ezan okuduğun kilise bundan sonra cami olarak kalacaktır. Kadı hayretler içinde olayları izleyen ermenilere dönerek hediyelerinizi alın ve gidin, bir daha da buraya gelmeyin başka bir yerde kendinize bir kilise inşa edin.
Bu olayın vukuundan sonra İrşadi Baba`nın tarikat halkası gün geçtikçe genişleyip Bayburt, Erzurum, Erzincan,Rize,Gümüşhane ve Kelkit yörelerinde hızla yaygınlaşmaya başladı.İrşadi Baba bir yandan ilahi aşk ile beyit söylerken diğer yandan da çeşitli eserler kaleme almıştır. Ne varki vefatından sonra seferberliğe giderken İrşadi Baba`nın tüm eserler yolda düşürülmüş. Fakat seferberlik dönüşü Kısasül Embiya`yı bulan kişi getirip iade etmiştir.
Mevla kendilerini rahmetiyle yargılasın bizleri de onun mübarek zatı feyiz ve himmetlerine nail eylesin.Amin.
İrşadi Bayburdi`nin kendisine abdal diyen kadının karşında şu beyiti okumuştur;
BEYİT
Abdal arayıp gezerim.
Ariflerin casusiyam.
Suretime bakma benim.
Siretimin namusuya.
Ben mey doldurur kanarım.
Teşneye bade sunarım.
Türlü çiçeğe konarım.
Selvi kovan arısıyam.
Kendimi yerde sanarım.
Viranelere konarım.
Çakmak taşında yanarım.
Gürgen kavı kurusuyam.
İbrişim ipek teliyem.
Hiçbir güzel eymez beni.
Bir anka tüccar malıyam.
Hiçbir kervan çekmez beni.
Ağrı dağı tartmaz beni.
Bin pehlivan eğmez beni.
Değme kotan sökmez beni.
Devri adem harusuyam.
Ben hubam yanık değilem.
Ölmüş uyanık değilem.
Ben boz bulanık değilem.
Akar sular durusuyam.
İrşadiye derler seme.
Attı gamı düştü deme.
Hu çektiğim bir ademe.
Aman vermez arusuyam.