İnsan son derece aciz bir varlıktır. Tek bir virüse yenik düşebilir, bedeninde kontrolsüzce üreyen tek bir hücrenin vesilesiyle ölebilir. Yalnızca soğukta kalması, güneşte fazla zaman geçirmesi, yıkamadan bir meyveyi yemesi, gözüne yalnızca tek bir toz tanesi kaçması, biraz fazla yemek yemesi, biraz uykusuz kalması gibi sebepler, ciddi hastalıkların oluşması için yeterlidir.
Ancak ilk bakışta olumsuzluk gibi görünen bu durumların aslında çok önemli hikmetleri vardır.
İnsanın nefsinde sonsuza kadar yaşama isteği vardır. Hasta olmak, kusurlu hale gelmek, bakımsız görünmek hatta ölmek istemez. Hep güzel ve genç kalmak, sağlıklı olmak için çaba harcar. Sağlığa dikkat etmek, zararlı yiyeceklerden kaçınmak, bakım merkezlerine gitmek, spor yapmak bu özlemin gerçekleşmesi umuduyla yapılan davranışlardır. İnsanın içinde hep güzele doğru bir eğilim vardır. Çünkü Rabbimiz insanı bu güzelliklerden zevk alacak şekilde ve ruhunda da sonsuz yaşama isteği ile yaratmıştır.
Ancak, bu kadar güçlü bir isteğe sahip olunmasına rağmen dünyada hiçbir zaman kusursuz bir yaşama ulaşılamaz. Örneğin; İnsan hasta olmak istemez ama küçük bir soğuk algınlığında bile grip olur. Yaşlanmak istemez ama ne kadar imkânlarını seferber etse de sonunda yaşlanmak kaçınılmazdır. Hep canlı ve hareketli olmak ister ama hastayken bunu başaramaz.
En güzel yiyecekleri yemek ister fakat kolesterol açısından bunların çoğunu sınırlı tüketmek durumundadır. Tüketilen yiyeceklerin çoğu da sağlıksız kiloya dönüşür.
Sabahları temiz, bakımlı bir şekilde güne başlamak ister. Ama yıkanmadan, saçını düzeltmeden, dişini fırçalamadan, bakım yapmadan bu görünümü elde edemez. Müslümana yakışır bir temizliğe sahip olması için her gün bunları yapmak zorundadır.
Dahası bazı insanlar sonsuza kadar yaşamak asla ölmemek ister, ancak bunun da hiçbir çaresi yoktur. Allah'ın belirlediği zaman geldiğinde bizim için hazır bekleyen ölüm meleği Rabbimiz'in emriyle canımızı alacaktır. Dolayısıyla insanın nefsindeki bütün bu isteklere, dünya hayatında ulaşma imkanı yoktur.
Dünya Hayatı Neden Bu Denli Kusurludur?
Yüce Allah insanı, buraya kadar saydığımız acizlikleri hiç yaşamayacak şekilde de yaratabilirdi. İnsan hep canlı, güzel, bakımlı, sağlıklı olabilirdi. Hiç hastalanmazdı. Hücreler birden karar değiştirmez; insan hiçbir zaman kanser olmazdı. Makineler hiçbir zaman bozulmaz; iş kazaları meydana gelmez, böylece vücutta herhangi bir sakatlık yaşanmazdı. Uçaklar, arabalar, trenler kaza yapmaz, bu sebeple insanların ölümüne neden olmazlardı. Hücreler hep aynı kalır, bozulup yaşlanmaya neden olmazdı. İnsan sabah uyandığında da, en bakımlı haliyle yataktan kalkıp güne başlayabilirdi. Üstün güç sahibi, herşeyi benzersiz var eden, nimet veren Rabbimiz dileseydi insanı bu kusurlardan arındırarak yaratabilirdi.
Ancak elbette ki Yüce Allah'ın dünya hayatını, insanı acizlikler içinde, eksik ve kusurlu yaratmasında düşünen insanlar için hikmetler ve alınacak dersler vardır. Eğer böyle olmasaydı, insan o zaman hayatın sadece bu dünyayla sınırlı olduğu hissine kapılabilir; hiçbir şey düşünmeden, daha iyi, daha kusursuz bir yaşama ulaşmak için çaba göstermeden yaşayabilirdi. Ahiret hayatına karşı özlem duymayabilir, sonsuz güzellikteki cennet nimetlerine layık olabilmek için çaba harcamayabilirdi. Sadece bu dünya için yaşayıp, son derece sığ ve yüzeysel bir bakış açısında kalabilirdi. Eksiklikleri, kusurları, acizlikleri bilmeyeceği, yaşamayacağı için, Yüce Allah'ın yarattığı güzellikleri gereği gibi fark edip, takdir edemeyebilir ve bunlardan derin zevk alamayabilirdi. Allah'ın rızasını arayarak, O'nun büyüklüğünü ve gücünü tanıyıp takdir etmeye çalışarak ömür sürmeyebilir, gaflet içinde yaşayabilirdi. Ahlakını güzelleştirme ihtiyacı içinde de olmayabilirdi.
Bu nedenle dünya hayatındaki ve insanın yaşamı boyunca karşılaştığı hastalık, yaşlılık gibi acizlikler, tüm kusurlar ve eksiklikler insan için yaratılmış çok büyük nimetlerdir. Bu eksiklikler, kişinin hem dünyada hem de sonsuz ahiret hayatındaki güzelliklere ulaşmasını sağlayan çok önemli vesilelerdir. İnsan bu acizlikleri özel olarak istemez belki, ama insanın başına gelen acizlikten, eksiklikten yana olan her olay, aslında onun için yaratılmış büyük bir nimettir. Samimi vicdanla, imanla, Allah korkusuyla yaklaşan bir insan için tüm bunlar, aklını açabileceği, imanını artırabileceği, derinleşebileceği, nimetleri, güzellikleri, Allah'ın insanlara olan rahmetini ve lütfunu daha güzel takdir edebileceği çok önemli fırsatlardır.
İnsana Kusurlar ve Eksiklikler Özel Olarak Verilmiştir
Bir akrep radyasyona maruz kalsa da yaşamaya devam eder. Bir köpekbalığının kansere yakalandığı görülmemiştir. Penguenler -40 derecede yaşarlar, fakat vücut ısıları +40 derecedir. Köpeklerin koku alma merkezleri insanlardan 40 kat daha güçlüdür. Çita saatte 125 km hızla koşabilir. Timsahlar, günümüzde üretilen mide ilaçlarının aynı ham maddesini kullanarak kendi mide ilaçlarını kendileri üretebilirler.
Doğada bu örneklerden milyonlarcası mevcuttur. Canlılar, Allahın lütfu ve üstün sanatı vesilesiyle olağanüstü niteliklere sahip varlıklardır. Rabbimiz, her birinde farklı özellikler tecelli ettirerek, dilediği takdirde herşeyi mükemmel ve kusursuz yaratacağını gösterir. İşte bu yaratılışta, insanların anlaması gereken büyük ve önemli bir sır vardır:
Allah dilese, tıpkı kuyruğu kopan kertenkelenin tekrar kuyruğunun çıkması gibi, insanda da kopan uzuvların yerine yenisini var edebilir. Fakat böyle olmamaktadır. Allah dilese, hiç kanser olmayan böcekler gibi insanı da kanserden etkilenmeyen bir canlı yapabilir. Fakat durum bu şekilde değildir. Allah dilese, radyasyonun içinde hiç zarar görmeden yaşattığı canlılar gibi insanı da her türlü ortama dayanıklı kılabilir. Allah dilese, acizlik yaratmayabilir. Fakat Allah dünyada birçok acizlik yaratmıştır ve bu yaratmada büyük bir hikmet vardır.
Bu hikmeti görebilmek için biraz düşünmek yeterlidir. Allah her şeyi mükemmel yaratmaya kadir olduğuna ve dilediği anda kusursuz yarattığına göre, dünya hayatı, özel olarak eksik ve kusurlu yaratılmıştır. İnsana acizlik, özel olarak diğer canlılardan çok daha fazla ve kapsamlı şekilde verilmiştir. Bir çınar ağacı yüzlerce yıl yaşayabilirken, insanın ortalama ömrünün 70-80 yıl olması bu özel yaratılış sebebiyledir. İnsanın, bu özel yaratılışı görüp anlaması gerekmektedir. Rabbimiz kusursuz yaratmaya kadirdir ancak imtihanın gereği olarak dünya hayatını bir hayli kusurlu yaratmıştır. Allahın yüce sanatının asıl olarak tecelli edeceği yer ise ahirettir.
Acizlikler Cehennemde Sonsuza Kadar Yaşanacaktır
Dünyada yaratılan aczin bir başka hikmeti, insanın, dünyadaki sıkıntı, hastalık ve zorlukların, sonsuz cehennemde ebedi olarak yaşanacağını bilmesi içindir. Cennette Müslümanlar için acizlikler yok olur, güzellik ve nimetler artarken; cehennemde acizlik, acı ve ölümlerin en şiddetlisi sürekli olarak yaşanacaktır. Dünya hayatını asıl hayatları zanneden ve kısa bir ömür için Allaha kulluk etmeyi kendilerince reddeden kişiler, ahirette asıl hayatın, içinden -Allah'ın dilemesi dışında- hiçbir zaman çıkarılmayacakları ve sürekli azap görecekleri cehennem olduğunu göreceklerdir. Allah ayetlerinde şöyle buyurur:
(Kıyametin) Geleceği günde, O'nun izni olmaksızın, hiç kimse söz söyleyemez. Artık onlardan kimi 'bedbaht ve mutsuz', (kimi de) mutlu ve bahtiyardır. Mutsuz olanlar ateştedirler, onlar için orada (kahırla ve acıyla) nefes alıp vermeler vardır. Onlar, Rabbinin dilemesi dışında gökler ve yer sürüp gittikçe, orada süresiz kalacaklardır. Çünkü Rabbin, gerçekten dilediğini yapandır. (Hud Suresi, 105-107)
Kendi nefisleri konusunda düşünmüyorlar mı? Allah, gökleri, yeri ve bu ikisi arasında olanları ancak hak ile ve belirlenmiş bir süre (ecel) olarak yaratmıştır. Gerçekten, insanlardan çoğu Rablerine kavuşmayı inkar ediyorlar. (Rum Suresi, 8)
Gerçek Kusursuzluk Mekanı Cennettir
Cennet; kusurun, hastalıkların, acizliklerin, yorgunluğun, uykusuzluğun, yaşlanmanın, sakatlanmanın, susamanın, acıkmanın, kirlenmenin, acz içindeki ihtiyaçların, mutsuzlukların, nefretin, huzursuzlukların hiçbirinin olmadığı yerdir.
Cennet; nimetlerin, güzelliklerin, sevginin, bolluğun, mutluluğun, sağlık ve neşenin, gençliğin, dinçliğin, temizliğin, sonsuza kadar kesintisizce var olduğu bir yerdir. İnsanın dünyadaki kısa ömrü ve sahip olduğu bütün acizlikleri, cenneti düşünmesi, buna inanması ve bu sebeple Allaha yönelmesi için verilmiş özel imtihanlardır. Dünyada, Allahın yarattığı bu muazzam imtihan ortamında, acizlikleri ve dünya hayatının kısalığını düşünerek bunun hikmetini çözebilen bir insan, asıl hayatın dünya hayatı olmadığını da anlamış olacaktır. İstemediği halde yaşlandığı, istemediği halde hastalandığı, istemediği halde acizlikler, sıkıntılar ve endişelerle baş etmek zorunda kaldığı sahte, kısa ve geçici bir hayatın asıl hayatı olmayacağını bilecek kadar anlayışı açılmıştır. Kusursuz hayat cennettedir ve oradaki yaşam asla son bulmayacaktır. Hastalıklarla, ölümle, zorluklarla kesilmeyecektir. Sonsuza dek, tüm acizliklerden arınmış olarak devam edecektir. Çünkü bu, kusursuz yaratan, tüm eksikliklerden münezzeh olan Yüce Allahın yaratmasıdır. Bir ayette şöyle bildirilir:
Ama Rablerinden korkup-sakınanlar; onlar için Allah Katında -bir şölen olarak- altlarından ırmaklar akan -içinde ebedi kalacakları- cennetler vardır. İyilik yapanlar için, Allah'ın Katında olanlar daha hayırlıdır. (Al-i İmran Suresi, 198)
Ancak ilk bakışta olumsuzluk gibi görünen bu durumların aslında çok önemli hikmetleri vardır.
İnsanın nefsinde sonsuza kadar yaşama isteği vardır. Hasta olmak, kusurlu hale gelmek, bakımsız görünmek hatta ölmek istemez. Hep güzel ve genç kalmak, sağlıklı olmak için çaba harcar. Sağlığa dikkat etmek, zararlı yiyeceklerden kaçınmak, bakım merkezlerine gitmek, spor yapmak bu özlemin gerçekleşmesi umuduyla yapılan davranışlardır. İnsanın içinde hep güzele doğru bir eğilim vardır. Çünkü Rabbimiz insanı bu güzelliklerden zevk alacak şekilde ve ruhunda da sonsuz yaşama isteği ile yaratmıştır.
Ancak, bu kadar güçlü bir isteğe sahip olunmasına rağmen dünyada hiçbir zaman kusursuz bir yaşama ulaşılamaz. Örneğin; İnsan hasta olmak istemez ama küçük bir soğuk algınlığında bile grip olur. Yaşlanmak istemez ama ne kadar imkânlarını seferber etse de sonunda yaşlanmak kaçınılmazdır. Hep canlı ve hareketli olmak ister ama hastayken bunu başaramaz.
En güzel yiyecekleri yemek ister fakat kolesterol açısından bunların çoğunu sınırlı tüketmek durumundadır. Tüketilen yiyeceklerin çoğu da sağlıksız kiloya dönüşür.
Sabahları temiz, bakımlı bir şekilde güne başlamak ister. Ama yıkanmadan, saçını düzeltmeden, dişini fırçalamadan, bakım yapmadan bu görünümü elde edemez. Müslümana yakışır bir temizliğe sahip olması için her gün bunları yapmak zorundadır.
Dahası bazı insanlar sonsuza kadar yaşamak asla ölmemek ister, ancak bunun da hiçbir çaresi yoktur. Allah'ın belirlediği zaman geldiğinde bizim için hazır bekleyen ölüm meleği Rabbimiz'in emriyle canımızı alacaktır. Dolayısıyla insanın nefsindeki bütün bu isteklere, dünya hayatında ulaşma imkanı yoktur.
Dünya Hayatı Neden Bu Denli Kusurludur?
Yüce Allah insanı, buraya kadar saydığımız acizlikleri hiç yaşamayacak şekilde de yaratabilirdi. İnsan hep canlı, güzel, bakımlı, sağlıklı olabilirdi. Hiç hastalanmazdı. Hücreler birden karar değiştirmez; insan hiçbir zaman kanser olmazdı. Makineler hiçbir zaman bozulmaz; iş kazaları meydana gelmez, böylece vücutta herhangi bir sakatlık yaşanmazdı. Uçaklar, arabalar, trenler kaza yapmaz, bu sebeple insanların ölümüne neden olmazlardı. Hücreler hep aynı kalır, bozulup yaşlanmaya neden olmazdı. İnsan sabah uyandığında da, en bakımlı haliyle yataktan kalkıp güne başlayabilirdi. Üstün güç sahibi, herşeyi benzersiz var eden, nimet veren Rabbimiz dileseydi insanı bu kusurlardan arındırarak yaratabilirdi.
Ancak elbette ki Yüce Allah'ın dünya hayatını, insanı acizlikler içinde, eksik ve kusurlu yaratmasında düşünen insanlar için hikmetler ve alınacak dersler vardır. Eğer böyle olmasaydı, insan o zaman hayatın sadece bu dünyayla sınırlı olduğu hissine kapılabilir; hiçbir şey düşünmeden, daha iyi, daha kusursuz bir yaşama ulaşmak için çaba göstermeden yaşayabilirdi. Ahiret hayatına karşı özlem duymayabilir, sonsuz güzellikteki cennet nimetlerine layık olabilmek için çaba harcamayabilirdi. Sadece bu dünya için yaşayıp, son derece sığ ve yüzeysel bir bakış açısında kalabilirdi. Eksiklikleri, kusurları, acizlikleri bilmeyeceği, yaşamayacağı için, Yüce Allah'ın yarattığı güzellikleri gereği gibi fark edip, takdir edemeyebilir ve bunlardan derin zevk alamayabilirdi. Allah'ın rızasını arayarak, O'nun büyüklüğünü ve gücünü tanıyıp takdir etmeye çalışarak ömür sürmeyebilir, gaflet içinde yaşayabilirdi. Ahlakını güzelleştirme ihtiyacı içinde de olmayabilirdi.
Bu nedenle dünya hayatındaki ve insanın yaşamı boyunca karşılaştığı hastalık, yaşlılık gibi acizlikler, tüm kusurlar ve eksiklikler insan için yaratılmış çok büyük nimetlerdir. Bu eksiklikler, kişinin hem dünyada hem de sonsuz ahiret hayatındaki güzelliklere ulaşmasını sağlayan çok önemli vesilelerdir. İnsan bu acizlikleri özel olarak istemez belki, ama insanın başına gelen acizlikten, eksiklikten yana olan her olay, aslında onun için yaratılmış büyük bir nimettir. Samimi vicdanla, imanla, Allah korkusuyla yaklaşan bir insan için tüm bunlar, aklını açabileceği, imanını artırabileceği, derinleşebileceği, nimetleri, güzellikleri, Allah'ın insanlara olan rahmetini ve lütfunu daha güzel takdir edebileceği çok önemli fırsatlardır.
İnsana Kusurlar ve Eksiklikler Özel Olarak Verilmiştir
Bir akrep radyasyona maruz kalsa da yaşamaya devam eder. Bir köpekbalığının kansere yakalandığı görülmemiştir. Penguenler -40 derecede yaşarlar, fakat vücut ısıları +40 derecedir. Köpeklerin koku alma merkezleri insanlardan 40 kat daha güçlüdür. Çita saatte 125 km hızla koşabilir. Timsahlar, günümüzde üretilen mide ilaçlarının aynı ham maddesini kullanarak kendi mide ilaçlarını kendileri üretebilirler.
Doğada bu örneklerden milyonlarcası mevcuttur. Canlılar, Allahın lütfu ve üstün sanatı vesilesiyle olağanüstü niteliklere sahip varlıklardır. Rabbimiz, her birinde farklı özellikler tecelli ettirerek, dilediği takdirde herşeyi mükemmel ve kusursuz yaratacağını gösterir. İşte bu yaratılışta, insanların anlaması gereken büyük ve önemli bir sır vardır:
Allah dilese, tıpkı kuyruğu kopan kertenkelenin tekrar kuyruğunun çıkması gibi, insanda da kopan uzuvların yerine yenisini var edebilir. Fakat böyle olmamaktadır. Allah dilese, hiç kanser olmayan böcekler gibi insanı da kanserden etkilenmeyen bir canlı yapabilir. Fakat durum bu şekilde değildir. Allah dilese, radyasyonun içinde hiç zarar görmeden yaşattığı canlılar gibi insanı da her türlü ortama dayanıklı kılabilir. Allah dilese, acizlik yaratmayabilir. Fakat Allah dünyada birçok acizlik yaratmıştır ve bu yaratmada büyük bir hikmet vardır.
Bu hikmeti görebilmek için biraz düşünmek yeterlidir. Allah her şeyi mükemmel yaratmaya kadir olduğuna ve dilediği anda kusursuz yarattığına göre, dünya hayatı, özel olarak eksik ve kusurlu yaratılmıştır. İnsana acizlik, özel olarak diğer canlılardan çok daha fazla ve kapsamlı şekilde verilmiştir. Bir çınar ağacı yüzlerce yıl yaşayabilirken, insanın ortalama ömrünün 70-80 yıl olması bu özel yaratılış sebebiyledir. İnsanın, bu özel yaratılışı görüp anlaması gerekmektedir. Rabbimiz kusursuz yaratmaya kadirdir ancak imtihanın gereği olarak dünya hayatını bir hayli kusurlu yaratmıştır. Allahın yüce sanatının asıl olarak tecelli edeceği yer ise ahirettir.
Acizlikler Cehennemde Sonsuza Kadar Yaşanacaktır
Dünyada yaratılan aczin bir başka hikmeti, insanın, dünyadaki sıkıntı, hastalık ve zorlukların, sonsuz cehennemde ebedi olarak yaşanacağını bilmesi içindir. Cennette Müslümanlar için acizlikler yok olur, güzellik ve nimetler artarken; cehennemde acizlik, acı ve ölümlerin en şiddetlisi sürekli olarak yaşanacaktır. Dünya hayatını asıl hayatları zanneden ve kısa bir ömür için Allaha kulluk etmeyi kendilerince reddeden kişiler, ahirette asıl hayatın, içinden -Allah'ın dilemesi dışında- hiçbir zaman çıkarılmayacakları ve sürekli azap görecekleri cehennem olduğunu göreceklerdir. Allah ayetlerinde şöyle buyurur:
(Kıyametin) Geleceği günde, O'nun izni olmaksızın, hiç kimse söz söyleyemez. Artık onlardan kimi 'bedbaht ve mutsuz', (kimi de) mutlu ve bahtiyardır. Mutsuz olanlar ateştedirler, onlar için orada (kahırla ve acıyla) nefes alıp vermeler vardır. Onlar, Rabbinin dilemesi dışında gökler ve yer sürüp gittikçe, orada süresiz kalacaklardır. Çünkü Rabbin, gerçekten dilediğini yapandır. (Hud Suresi, 105-107)
Kendi nefisleri konusunda düşünmüyorlar mı? Allah, gökleri, yeri ve bu ikisi arasında olanları ancak hak ile ve belirlenmiş bir süre (ecel) olarak yaratmıştır. Gerçekten, insanlardan çoğu Rablerine kavuşmayı inkar ediyorlar. (Rum Suresi, 8)
Gerçek Kusursuzluk Mekanı Cennettir
Cennet; kusurun, hastalıkların, acizliklerin, yorgunluğun, uykusuzluğun, yaşlanmanın, sakatlanmanın, susamanın, acıkmanın, kirlenmenin, acz içindeki ihtiyaçların, mutsuzlukların, nefretin, huzursuzlukların hiçbirinin olmadığı yerdir.
Cennet; nimetlerin, güzelliklerin, sevginin, bolluğun, mutluluğun, sağlık ve neşenin, gençliğin, dinçliğin, temizliğin, sonsuza kadar kesintisizce var olduğu bir yerdir. İnsanın dünyadaki kısa ömrü ve sahip olduğu bütün acizlikleri, cenneti düşünmesi, buna inanması ve bu sebeple Allaha yönelmesi için verilmiş özel imtihanlardır. Dünyada, Allahın yarattığı bu muazzam imtihan ortamında, acizlikleri ve dünya hayatının kısalığını düşünerek bunun hikmetini çözebilen bir insan, asıl hayatın dünya hayatı olmadığını da anlamış olacaktır. İstemediği halde yaşlandığı, istemediği halde hastalandığı, istemediği halde acizlikler, sıkıntılar ve endişelerle baş etmek zorunda kaldığı sahte, kısa ve geçici bir hayatın asıl hayatı olmayacağını bilecek kadar anlayışı açılmıştır. Kusursuz hayat cennettedir ve oradaki yaşam asla son bulmayacaktır. Hastalıklarla, ölümle, zorluklarla kesilmeyecektir. Sonsuza dek, tüm acizliklerden arınmış olarak devam edecektir. Çünkü bu, kusursuz yaratan, tüm eksikliklerden münezzeh olan Yüce Allahın yaratmasıdır. Bir ayette şöyle bildirilir:
Ama Rablerinden korkup-sakınanlar; onlar için Allah Katında -bir şölen olarak- altlarından ırmaklar akan -içinde ebedi kalacakları- cennetler vardır. İyilik yapanlar için, Allah'ın Katında olanlar daha hayırlıdır. (Al-i İmran Suresi, 198)