Bazı sözler vardır ki, halk arasında "yemin ederken" söylemeye alışılagelmiştir. Oysa ki, bu sözler bizi farkında olmadan küfüre götürüp, dinden çıkarabilir...
Peki, nedir bu sözler???
Hangi sözler "yemin" sayılır, hangileri sayılmaz???
İşte, Mehmed Paksu'nun kaleminden bu özel sorunun yanıtı...
Hangi Sözler Yemin Sayılır???
Hocam, "Anam avradım olsun" "Oğlumun ölüsünü göreyim" gibi sözler yemine girer mi? Bu arada yemin sayılan ve sayılmayan sözlerin hangileri olduğunu da öğrenmek istiyorum.
Yemin hakkında bir hatırlatma yaptıktan sonra sorunuza geçelim. Günlük hayatımızda çoğumuz, herhangi bir konuda söylediğimiz söze kuvvet vermek, ya da inanmakta tereddüt gösteren muhatabımızı ikna etmek için yemin ederiz.
Yemin İlahi bir hakikattir. Kur'ân'ın birçok yerinde Cenab-ı Hakk'ın yemin ettiğini görüyoruz. Yüce Allah'ın yemin ettiği şeyler, o hakikatin önemini ve o nimetlerin değerini bizlere öğretmek hikmetine bağlıdır. Yoksa Cenab-ı Hakk'ın sözlerini kuvvet vermesine ihtiyacı yoktur.
Kur'ân'da geçen yeminlerden birisi Şu mealdedir: "Doğuların ve batıların Rabbine yemin ederim ki, Biz, onların yerine daha iyilerini getirmeye kadiriz ve kimse önümüze geçemez." 11 Peygamber Efendimiz de (a.s.m.) birçok defa bir şey söyleyeceği zaman sözüne, "Muhammed'in hayatı kudret elinde olan Allah'a yemin olsun ki," "Kalpleri değiştiren Allah'a yemin ederim ki" diyerek başlamıştır.
Bunlarla birlikte yemin ederken bazı noktaları göz önünde bulundurmak gerekir. Yemin sadece Allah adına yapılır. Meselâ "Vallahi, Billahi, Tallahi" gibi. Veya "Rahman'a yemin olsun, Rahim'e yemin olsun" şeklinde. Ya da "Kudret-i İlâhiyeye," "İzzet-i İlâhiyeye yemin olsun" gibi. Başkaları adına, meselâ Peygamberimize (a.s.m.) ve Kâbe'ye yemin edilmez.
Yine, "Babamın başı için, çocuğumun başı için," "Oğlumun ölüsünü göreyim" şeklinde yaratılmış birinin başına veya hayatına yemin etmek de yemin sayılmaz.
Peygamber Efendimiz (a.s.m.) bir hadislerinde bu gerçeği şöyle dile getirir: "Babalarınıza, annelerinize ve putlara yemin etmeyiniz.
Allah'tan başkasına yemin etmeyin, Allah'a da, ancak yemininizde doğru olduğunuz zaman yemin ediniz."22 Ayrıca, "Yemin ederim, şehadet ederim, Cenab-ı Hak ile ahdolsun, üzerime yemin olsun, üzerime ahdolsun" gibi sözler de birer yemin sayılır.
Bu arada "Şu yemeği yemek benim için haram olsun" şeklinde helâli haram kılmak da yemin sayılır. Bir kimse, "Şöyle yaparsam kâfir olayım," "Yahudi veya Hıristiyan olayım," "Allah'ın kulu, Peygamberin ümmeti olmayayım," "Allah ruhumu imansız olarak alsın" şeklinde yemin etse, bu kişinin niyetine bakılır.
Şayet bunları bir yemin olsun diye ve iddiasına kuvvet vermek için söylüyorsa bu bir yemin olur. Fakat bu sözü bununla kâfir olacağına inanarak söylemişse bu bir yemin olmaz. Bu sözler ağzından çıktığı için ayrıca tövbe ve istiğfar etmesi gerekir.
Bir kişi kalkar da, "Şöyle yaparsam Cenab-ı Hakk'ın azabına uğrayayım veya lânetine uğrayayım," "Hırsız ve zinâkâr olayım" dese, bununla yemin etmiş sayılmaz. Fakat böyle sözler İslâm ahlakına aykırı sözlerdir. Bu tür sözlerden uzak durmak gerekir. Yine "Mushaf hakkı için, Kur'ân hakkı için filân işi yapmam" dediği halde o işi yapan kimseye keffâret lâzım gelmez.
Bu şahsın tövbe ve istiğfar etmesi gerekir. Ancak bazı ulemaya göre Kur'ân-ı Kerim, Cenab- ı Hakk'ın kelâmı olduğundan böyle bir yemin geçerlidir. Diğer yandan bazı yörelerimizde karşı tarafı inandırmak için söylenen "Anam avradım olsun" şeklindeki sözler bir yemin sayılmadığı gibi, ahlak ve terbiye kurallarına da ters düşen laflardır.
1. Meâric Sûresi, 40.
2. Ebû Dâvud, Eyman ve'n-Nüzur: 5.
Mehmed Paksu