İNSAN KAÇ ŞEYDEN YARATILMIŞTIR?
Kimyâ-i Saâdet - İmam Gazâli
BİRİNCİ UNVAN / BİRİNCİ FASIL
Kendini tanımak, bilmek istersen, iki şeyden
yaratılmış olduğunu bilmelisin. Biri zahirî kalıp.
Buna beden derler. Göz ile görülebilir. Diğeri bâtın
[içyüz, görünmeyen taraf] mânâsındadır. Ona nefs
derler, ruh derler ve kalb derler. Bu ancak hakikat
gözü ile bilinir. Baş gözü ile görülemez. Senin
hakikatin, aslın, bu bâtın mânâsındadır. Ondan
gayrisi ona tâbidir. Onun askeri ve hizmetçisidir.
Biz bu mânâya kalb ismini vereceğiz. Kalb
dediğimiz zaman biliniz ki, bazen ruh dedikleri,
bazen nefs dedikleri, insanın hakikatini demek
istiyoruz. Kalb demekle, göğsün sol tarafına
yerleştirilmiş olan et parçası [yâni yüreği]
kasdetmiyoruz. Onun bir kıymeti yoktur.
Hayvanlarda da ölülerde de vardır. Baş gözü ile
görülebilir. Baş gözü ile görülen her şey, bu
âlemden olup bunlara âlem-i şehâdet denir.
Kalbin hakikati bu âlemden değildir. Bu âleme
garib olarak gelmiştir. Yolcu gibi gelmiştir.
Görünen et parçası [yürek] onun taşıyıcısı ve
âletidir. Bedenin tüm uzuvları [organları], onun
askeridir. Bütün bedenin padişahı odur. Hak
Teâlâ'yı tanımak, O'nun cemâlini müşahede etmek,
onun sıfatıdır. Teklif ona olmaktadır. Hitab onadır.
'Itab ve ikab [azarlama ve cezalandırma] onadır.
Asıl saadet ve şekavet [bedbahtlık, kötü hallilik]
onun içindir. Beden, bütün bunlarda ona
uymaktadır. Onun hakikatini bilmek, sıfatlarını
tanımak, Allahü Teâlâ'yı tanımanın, bilmenin
anahtarıdır. Onu bilmeye çok uğraş ki, o çok
yüksek bir cevherdir. Melekler cevherindendir.
Onun asıl madeni, Allahü Teâlâ hazretleridir.
Oradan gelmiştir, tekrar oraya dönecektir. Buraya
gurbete gelmiştir. Ticaret ve ziraat tohumu ekmek
için gelmiştir. O hâlde bu mânâdaki ticaret ve
ziraati bilmelisin.
Kimyâ-i Saâdet - İmam Gazâli
BİRİNCİ UNVAN / BİRİNCİ FASIL
Kendini tanımak, bilmek istersen, iki şeyden
yaratılmış olduğunu bilmelisin. Biri zahirî kalıp.
Buna beden derler. Göz ile görülebilir. Diğeri bâtın
[içyüz, görünmeyen taraf] mânâsındadır. Ona nefs
derler, ruh derler ve kalb derler. Bu ancak hakikat
gözü ile bilinir. Baş gözü ile görülemez. Senin
hakikatin, aslın, bu bâtın mânâsındadır. Ondan
gayrisi ona tâbidir. Onun askeri ve hizmetçisidir.
Biz bu mânâya kalb ismini vereceğiz. Kalb
dediğimiz zaman biliniz ki, bazen ruh dedikleri,
bazen nefs dedikleri, insanın hakikatini demek
istiyoruz. Kalb demekle, göğsün sol tarafına
yerleştirilmiş olan et parçası [yâni yüreği]
kasdetmiyoruz. Onun bir kıymeti yoktur.
Hayvanlarda da ölülerde de vardır. Baş gözü ile
görülebilir. Baş gözü ile görülen her şey, bu
âlemden olup bunlara âlem-i şehâdet denir.
Kalbin hakikati bu âlemden değildir. Bu âleme
garib olarak gelmiştir. Yolcu gibi gelmiştir.
Görünen et parçası [yürek] onun taşıyıcısı ve
âletidir. Bedenin tüm uzuvları [organları], onun
askeridir. Bütün bedenin padişahı odur. Hak
Teâlâ'yı tanımak, O'nun cemâlini müşahede etmek,
onun sıfatıdır. Teklif ona olmaktadır. Hitab onadır.
'Itab ve ikab [azarlama ve cezalandırma] onadır.
Asıl saadet ve şekavet [bedbahtlık, kötü hallilik]
onun içindir. Beden, bütün bunlarda ona
uymaktadır. Onun hakikatini bilmek, sıfatlarını
tanımak, Allahü Teâlâ'yı tanımanın, bilmenin
anahtarıdır. Onu bilmeye çok uğraş ki, o çok
yüksek bir cevherdir. Melekler cevherindendir.
Onun asıl madeni, Allahü Teâlâ hazretleridir.
Oradan gelmiştir, tekrar oraya dönecektir. Buraya
gurbete gelmiştir. Ticaret ve ziraat tohumu ekmek
için gelmiştir. O hâlde bu mânâdaki ticaret ve
ziraati bilmelisin.