Günahlar iki görünen günahlar; diğeri de Batıni, iç günahlar ki bunlar görünmez, fakat kısımdır: Birisi zahiri bilinir.
Zahiri günahlar malumdur: İçki içmek, kumar oynamak, sirkat(hırsızlık), haksız yere katil, iftiralar, ana-babaya asi olmak, faizcilik, yetim malı yemek gibi tam yüz yirmi beş adet kebair(büyük günah)vardır. Güna-ı segair denilen ufak günahlarla birlikte beş yüzü geçmektedir. Bu günahlar, kulun hakk’ın rızasını kazanmasına en büyük manilerdir. Kul bu günahlarla kirli bulunduğu müddetçe, halikına takarrübe imkan yoktur.
Bir de Batıni, görünmez günahlar vardır ki, onlar bu görünen günahlardan çok daha fenadır. Zahiri günahlardan tövbe çoktur. Fakat Batıni, görünmez günahlardan tövbe çok az kimseye nasip olmaktadır. Bir takım günahlar daha vardır ki, bunlardan kurtulmak da çok zordur; çünkü, cibili yani yaradılışın da mevcuddur. Ancak hakiki ve ciddi bir sa’y ü gayretle değiştirilmesi kabildir. Mesela, adi ve yabani ağaçları aşıladığımız zaman, ondan ne güzel meyveler alınmakta olduğu, görülen ve bilinen şeylerdir. Hatta hayvanlar da aşılanınca, onlardan da pek güzel nesiller alınmakta olduğunu görüyoruz. Bu nefs-i emmare ki şeytanın iğvasına, aldatmasına aldanan bir nefistir. Yedi başı vardır. Bunlar da şunlardır: Şehvet, gazab, kibir, hased, buhl, hırs ve riyadır.
Şehvetin ancak riyazetle, hayvanlar gibi yemeyip, aza kanaat etmek suretiyle başı kesilir.Gazabın başı hilm ile kesilir. Kibrin başı tevazu ile, hasedin başı da itikad-ı tam ile yok edilir. Mülk Allah’ındır; bütün mülk O’nundur, dilediğine istediği gibi verir; işinden, yaptıklarından sorulmaz. Mülkünde istediği gibi tasarruf eder, kimseyi işine karıştırmaz. Bahillik ile hırsın başları da kanaatle kesilip, işin sonunda kazandıklarını başkalarının yiyeceği ve kendisinin de toprağın altında bunun cezasını çekeceğini unutmamasıdır.
İşte bu sayılan ve daha sayılacak olan kötü ve çirkin huylar da, meyve ağaçları ve hayvanların aşılanmaları gibi kişi riyazetlerle aşılanır ve zikrullah ile beslenerek kâmil ve olgun bir Müslüman olması mümkündür. Yalnız aşıcının usta olması şarttır; yoksa sonra ağacı kurutur. İnsanların da kemale ulaşması, kamil ve olgun bir üstada bağlıdır. Ağaç ve hayvanlar kendi kendine olgunlaşması hayalden ibaret olur. Binaenaleyh, insan hem Müslüman olarak ve hem de en şerefli bir mahluk olarak yaratılmıştır. O güzel insanı, cennete ve cemalullahı müşahedeye layık olan bahtiyarı, hem cehennemlik, hem de insanlığın en çirkini olarak bu dünyadan ayrılmaya sebep olan bu nefs-i emmare ile mücadele farz-ı ayın değil midir? Öyleyse ey aziz kardeş, aklını başına al da, para toplamaya, mal sahibi olmaya haris olma. Dünyanın geçici şeref ve saltanatına aldanıp da ahiretin ebedi saltanatından mahrum olmak, hiç insan olana layık mıdır? İşte nefs-i emmarenin beşinci sıfatı, huyu ahlakı bu beş yüz kadar olan günahlardan kaçmasıdır. Tabii bu günahlar necaset-i maneviye denilen pisliklerdir. Bunlarla ne insanlık olur ve nede Müslümanlık.
Hakiki insan ve hakiki Müslüman olmak istiyorsan, muhakkak bu günahlardan uzak kalmalısın. Beşeriyet itibariyle bazı hatalara düşülürse, hemen tövbe istiğfar edip, nedamet ve pişmanlıklarla bir daha o fenalığı yapmamaya çalışmalıdır. Fakat insanda insanlık azmi ve hakiki Müslümanlık sevgi ve arzusu olmadıkça, yağmurdan kaçıp doluya tutulan zavallılar gibi, bir günahtan kaçarken, daha büyük bir günaha düşülmesi muhakkak gibidir. Bakınız İbrahim el-Havas Hazretleri der ki: Her kim şehvetinin arzu ettiği şeyi terk eder de, bunun sevincini kalbinde bulmazsa, o kişi yalancıdır. Çünkü şehvetinin isteğini hakikatte terk eden, muhakkak kalbinde bir zevk ve safa bulacaktır ki, bu safa ve bu zevk manevidir. Dünya zevk ve safalarıyla ölçülemez.
Onun için hepimizin çok dikkatli olması muhakkak lazımdır. Her gelen gitse gerektir, diyorlar. Gideceğimiz bu hayatı, bu nefisleri ve sayısız nimetleri bizlere meccanen veren Allah teala’dır. Eğer aldığımız nefeslere para vermek lazım gelse, vay halimize! Binaenaleyh, çok işi düşün, kafirlerin sözlerine aldanıp da dinden, imandan çıkma. Şeytanların, nefislerin dostu olacağına, meleklerin ve halık’ının dostu ol da, dünyada ve ahirette saadet ve selamete nail olasın.
Zahiri günahlar malumdur: İçki içmek, kumar oynamak, sirkat(hırsızlık), haksız yere katil, iftiralar, ana-babaya asi olmak, faizcilik, yetim malı yemek gibi tam yüz yirmi beş adet kebair(büyük günah)vardır. Güna-ı segair denilen ufak günahlarla birlikte beş yüzü geçmektedir. Bu günahlar, kulun hakk’ın rızasını kazanmasına en büyük manilerdir. Kul bu günahlarla kirli bulunduğu müddetçe, halikına takarrübe imkan yoktur.
Bir de Batıni, görünmez günahlar vardır ki, onlar bu görünen günahlardan çok daha fenadır. Zahiri günahlardan tövbe çoktur. Fakat Batıni, görünmez günahlardan tövbe çok az kimseye nasip olmaktadır. Bir takım günahlar daha vardır ki, bunlardan kurtulmak da çok zordur; çünkü, cibili yani yaradılışın da mevcuddur. Ancak hakiki ve ciddi bir sa’y ü gayretle değiştirilmesi kabildir. Mesela, adi ve yabani ağaçları aşıladığımız zaman, ondan ne güzel meyveler alınmakta olduğu, görülen ve bilinen şeylerdir. Hatta hayvanlar da aşılanınca, onlardan da pek güzel nesiller alınmakta olduğunu görüyoruz. Bu nefs-i emmare ki şeytanın iğvasına, aldatmasına aldanan bir nefistir. Yedi başı vardır. Bunlar da şunlardır: Şehvet, gazab, kibir, hased, buhl, hırs ve riyadır.
Şehvetin ancak riyazetle, hayvanlar gibi yemeyip, aza kanaat etmek suretiyle başı kesilir.Gazabın başı hilm ile kesilir. Kibrin başı tevazu ile, hasedin başı da itikad-ı tam ile yok edilir. Mülk Allah’ındır; bütün mülk O’nundur, dilediğine istediği gibi verir; işinden, yaptıklarından sorulmaz. Mülkünde istediği gibi tasarruf eder, kimseyi işine karıştırmaz. Bahillik ile hırsın başları da kanaatle kesilip, işin sonunda kazandıklarını başkalarının yiyeceği ve kendisinin de toprağın altında bunun cezasını çekeceğini unutmamasıdır.
İşte bu sayılan ve daha sayılacak olan kötü ve çirkin huylar da, meyve ağaçları ve hayvanların aşılanmaları gibi kişi riyazetlerle aşılanır ve zikrullah ile beslenerek kâmil ve olgun bir Müslüman olması mümkündür. Yalnız aşıcının usta olması şarttır; yoksa sonra ağacı kurutur. İnsanların da kemale ulaşması, kamil ve olgun bir üstada bağlıdır. Ağaç ve hayvanlar kendi kendine olgunlaşması hayalden ibaret olur. Binaenaleyh, insan hem Müslüman olarak ve hem de en şerefli bir mahluk olarak yaratılmıştır. O güzel insanı, cennete ve cemalullahı müşahedeye layık olan bahtiyarı, hem cehennemlik, hem de insanlığın en çirkini olarak bu dünyadan ayrılmaya sebep olan bu nefs-i emmare ile mücadele farz-ı ayın değil midir? Öyleyse ey aziz kardeş, aklını başına al da, para toplamaya, mal sahibi olmaya haris olma. Dünyanın geçici şeref ve saltanatına aldanıp da ahiretin ebedi saltanatından mahrum olmak, hiç insan olana layık mıdır? İşte nefs-i emmarenin beşinci sıfatı, huyu ahlakı bu beş yüz kadar olan günahlardan kaçmasıdır. Tabii bu günahlar necaset-i maneviye denilen pisliklerdir. Bunlarla ne insanlık olur ve nede Müslümanlık.
Hakiki insan ve hakiki Müslüman olmak istiyorsan, muhakkak bu günahlardan uzak kalmalısın. Beşeriyet itibariyle bazı hatalara düşülürse, hemen tövbe istiğfar edip, nedamet ve pişmanlıklarla bir daha o fenalığı yapmamaya çalışmalıdır. Fakat insanda insanlık azmi ve hakiki Müslümanlık sevgi ve arzusu olmadıkça, yağmurdan kaçıp doluya tutulan zavallılar gibi, bir günahtan kaçarken, daha büyük bir günaha düşülmesi muhakkak gibidir. Bakınız İbrahim el-Havas Hazretleri der ki: Her kim şehvetinin arzu ettiği şeyi terk eder de, bunun sevincini kalbinde bulmazsa, o kişi yalancıdır. Çünkü şehvetinin isteğini hakikatte terk eden, muhakkak kalbinde bir zevk ve safa bulacaktır ki, bu safa ve bu zevk manevidir. Dünya zevk ve safalarıyla ölçülemez.
Onun için hepimizin çok dikkatli olması muhakkak lazımdır. Her gelen gitse gerektir, diyorlar. Gideceğimiz bu hayatı, bu nefisleri ve sayısız nimetleri bizlere meccanen veren Allah teala’dır. Eğer aldığımız nefeslere para vermek lazım gelse, vay halimize! Binaenaleyh, çok işi düşün, kafirlerin sözlerine aldanıp da dinden, imandan çıkma. Şeytanların, nefislerin dostu olacağına, meleklerin ve halık’ının dostu ol da, dünyada ve ahirette saadet ve selamete nail olasın.