Fıkhi Hükümler A- Besmele Kur'an'dan Bir Ayet midir?
Alimler besmelenin Neml suresinin bir ayeti olduğunda ittifak etmişlerdir.
«O, Süleyman'dandır. O;bismillahirrahmanirrahimdir.» (Neml: 30)
Fakat Fatiha ve diğer surelerin başında geçen besmelelerin ayet olup olmadığında ihtilaf etmişlerdir.
İmam Şafii'ye göre hem Fatiha'nın hem de diğer surelerin başında geçen besmeleler birer ayettir.
İmam Şafii'nin bu konuda bir çok delili vardır. Bunlardan bazıları:
Enes (r.a)'ya Rasulullah (s.a.s)'in namazda nasıl Kur'an okuduğu soruldu. Enes (r.a) dedi ki: «Onun okuması yavaş yavaş ve uzatmalıydı. Fatiha'yı şöyle okurdu:
«Bismi'llahi'r Rahmani'r Rahim. El-hamdu lillahi Rabbi'l-alemiyn.Er-Rahmani'r-Rahim...(Fatiha:17)»
(Buhari)
Enes (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) birgün aramızda iken uyudu. Sonra tebessüm ederek uykudan kalktı. Ona dedik ki: «Ya Rasulallah! Seni güldüren nedir?» Rasulullah (s.a.s):
«Az önce bana bir sure indi» cevabını verdi ve şöyle okudu: «Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim. İnna a'teyna kelkev-ser....(Kevser: 1-3)» (Müslim, Nesei, Tirmizi)
İmam Malik'e göre; Fatiha'nın ve diğer surelerin başında geçen besmeleler ayet değildir. Besmele sadece bereket olsun diye okunur. Bir işe başlanırken Allah'ın adıyla başlanır. Kur'an okurken surelerin başında besmele çekmek de bunun gibidir.
Aişe (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) namaza tekbirle başlardı. Namazda okumaya ise: «El-hamdu lillah ile başlardı.» (Müslim)
Enes b. Malik (r.a) dedi ki: «Ben Rasululah (s.a.s)'in, Ebu Bekir (r.a)'nun, Ömer (r.a)'nun ve Osman (r.a)'nun arkasında namaz kıldım. Namazlarına: «El-hamdu lillahi Rabbi'l-alemiyn» ile başlar, besmeleyi okumazlardı.»
(Buhari-Müslim)
Müslim'in rivayetinde: «Namazda okurken okuyuşun başında da sonunda da: «Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim» okumazlardı» şeklinde geçmektedir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; besmele Fatiha'dan bir ayet değildir. Fakat Kur'an'da geçen bir ayettir. Sureleri birbirinden ayırmak için gönderilmiştir.
Hanefiler şöyle derler:
«Besmelenin Kur'an'da yazılı olması Kur'an'dan bir ayet olduğunu gösterir. Yoksa her surenin başında bir ayet olduğunu göstermez. Namazda Fatiha'yı okurken besmele ile başlanmayıp el-hamdu lillah ile başlanması gerektiğini ifade eden deliller, besmelenin Fatiha'dan bir ayet olmadığını gösterir.»
Besmelenin ayetlerin bitişini gösteren bir ayet olduğunun delilleri şunlardır:
Sahabeler şöyle derlerdi: «Biz bir surenin bittiğini ancak besmele söylendiği zaman anlardık.» (Ebu Davud)
İbni Abbas (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) bir surenin bittiğini ancak ona: «Bismillahirrahmanirrahiym» indiği zaman anlardı.»
(Ebu Davud, Hakim sahih senedle )
İmam Ahmed''in; besmelenin Fatiha'dan bir ayet olup olmadığına dair iki görüşü vardır. Bir görüşüne göre, besmele Fatiha'dan bir ayettir, diğer görüşüne göre ise Fatiha'dan bir ayet değildir.
B - Fatihanın Namazda Okunmasının Hükmü:
İmam Şafii, İmam Malik ve İmam Ahmed'e göre; namazda Fatiha okumak farzdır ve bu, namazın sıhhat şartıdır. Dolayısıyla imkanı olduğu halde namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı batıl olur.
Ubade b. Samit'ten Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
«Fatiha'yı okumayanın namazı yoktur.»
(Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: «Kim namaz kılar da Fatiha'yı okumazsa namazı eksiktir, namazı eksiktir, namazı eksiktir, tam değildir.»
(Tirmizi, Nesei, Malik)
İmam Ebu Hanife'ye göre; Fatiha okumak tek başına namaz kılan için vaciptir. Bu sebeple namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı batıl olmaz. İmamın arkasındaki kişinin hem sesli hem de sessiz namazlarda Fatiha'yı okuması mekruhtur. Şayet okursa iyi bir şey yapmamış olur.
Allah (c.c) şöyle buyuruyor:
«Kur'an'dan kolayınıza geleni okuyunuz» (Müzzemmil:20)
Bu ayete göre farz olan, namaz kılarken Kur'an'dan kolay geleni okumaktır.
«Fatiha okumayanın namazı yoktur» hadisinde «namazı yoktur»dan kasıt; «batıl» demek değil «eksik» demektir.
Bu şu hadise benzemektedir:
«Mescide komşu olan kimse mescidde namaz kılmazsa namazı yoktur.» (Ebu Davud, Tirmizi)
Bu hadisteki «namazı yoktur»dan kasıt «fazilet ve sevap yönünden namazı yoktur» demektir. Yoksa «namazı batıl» demek değildir.
«Namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı eksiktir» hadisi ise Fatiha'nın farz olmadığını gösteriyor. Çünkü hadiste «eksiktir» deniyor «batıldır» denmiyor. Bir amelin eksik olması o amelin batıl olduğunu göstermez.
C - Besmelenin Namazda Okunmasının Hükmü:
İmam Şafii'ye göre; namazda Fatiha'yı okumak farz olduğu ve besmele de Fatiha'dan bir ayet olduğu için, Fatiha'nın gizli okunduğu yerde gizli, açık okunduğu yerde açık okunması farzdır. Bu sebeble besmelesiz okunan Fatiha eksik olacağından kılınan namaz da batıl olur.
İmam Malik; besmeleyi Fatiha'dan ve diğer surelerden bir ayet olarak görmediği için sadece nafile namazlarda okun-masını caiz görmüş, farz namazlarda ise gerek Fatiha'nın başında gerekse diğer surelerin başında gizli veya açık olarak okunmasını caiz görmemiştir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; besmele, kıraatin gizli veya açık okunduğu namazların her rekatında, gizli olarak Fatiha suresiyle birlikte okunur. Diğer surelerin başında okumak ise iyi bir şeydir. Fakat ne Fatiha'nın ne de diğer surelerin başında okunması şart değildir.
İmam Ahmed'e göre; ister sesli, ister sessiz namazda olsun besmelenin namazlarda gizli okunması gerekir. Sesli namazlarda besmelenin açık okunması sünnete muhaliftir.
D - İmama Tabi Olan Kimsenin
Fatihayı Okumasının Hükmü:
İmam Şafii ve Ahmed'e göre; imamın arkasında namaz kılan kimsenin imam gizli veya açık okusun hiç fark etmez, Fatiha'yı gizlice okuması farzdır. Çünkü namazda Fatiha'yı okumak farzdır. Bu sebeple Fatiha'yı okumayanın namazı batıl olur.
Ubade b. Samit'ten Rasulullah şöyle buyurdu:
«Fatiha'yı okumayanın namazı yoktur.»
(Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: «Kim namaz kılar da Fatiha'yı okumazsa namazı eksiktir, namazı eksiktir, namazı eksiktir tam değildir.»
(Malik, Tirmizi, Nesei)
İmam Malik'e göre; kıraatın gizli okunduğu namazlarda imama tabi olan kimsenin gizlice okuması, kıraatın sesli okunduğu namazlarda ise hiç okumaması gerekir. Sesli namaz-larda imamın arkasında okuyan kimse iyi yapmış sayılmaz. Fakat imamın arkasında olan kimse Fatiha'yı hiç okumazsa, namazı batıl olmaz.
«Kur'an okunduğunda derhal susun ve onu dinleyin. Ta ki (Allah'ın rahmetiyle) esirgenmiş olasınız.»
(A'raf: 204)
Bu ayete göre Kur'an okunduğu zaman dinlenilmesi gerekir. O halde İmam'ın açıktan okuduğu rekatlarda, cemaatin Fatiha'yı okumayıp dinlemesi gerekir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; ister sesli namazda ister sessiz namazda imamın arkasında namaz kılan kimsenin Fatiha okuması caiz değildir.
«Kur'an okunduğunda derhal susun ve onu dinleyin. Ta ki (Allah'ın rahmetiyle) esirgenmiş olasınız.» (A'raf: 204)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
«İmamın okuyuşu, ona tabi olanların okuyuşu yerine de geçer.» (İbni Ebi Şeybe)
E - Amin Demenin Hükmü:
Amin : Alimlerin ittifakıyla Kur'an'dan bir ayet değildir. Dua için kullanılan bir kelimedir ve Fatiha'dan sonra «amin» demek sünnettir.
Şafii ve Hanbeliler'e göre; İmam ve cemaatin sesli namazlarda sesli, sessiz namazlarda sessiz olarak «amin» demesi sünnettir.
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurmuştur:
«İmam (namazda Fatiha okurken): «Gayril mağdubi aley him vele'd-dallin» dediği zaman siz de Amin deyiniz. Her kimin amin demesi meleklerin amin demelerine uyarsa, onun geçmiş günahları mağfiret olunur.» (Buhari, Müslim)
Vail İbn Hucr (r.a) şöyle demiştir:
«Rasulullah (s.a.s)'ın, «vele'd-dallin» dedikten sonra amin dediğini duydum. Sesini yükseltirken elifi çekerdi.»
(Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed)
Ebu Hureyre (ra) şöyle dedi:
«Rasulullah (sas) namazda «veleddallin» dedikten sonra yüksek sesle amin derdi. Öyleki, birinci saftakiler bunu duyardı.» (Ebu Davud, İbni Mace)
Maliki ve Hanefiler'e göre; İmam ve cemaat hem sesli hem de sessiz namazlarda sessiz olarak «amin» der.
İbni Mesud (ra)şöyle dedi:
«İmam dört şeyi gizli söyler; euzu, besmele, amin ve rabbena leke'l-hamd.» (İbni Ebi Şeybe, Fethul Kadir)
F - Kur'an'a Bir Şey Eklemenin Veya
Ondan Bir Şey Çıkarmanın Hükmü:
Kur'an'dan herhangi bir şeyi çıkarmak veya ona bir şey eklemek küfürdür. Öyleyse alimler besmeleyi (veya buna benzer şeyleri) Kur'an'a eklemekle veya çıkarmakla kafir olmazlar mı? diye bir soru sorulabilir.
Bu soruyu cevaplamadan önce şu kaideyi hatırlamak gerekir: Kur'an'dan olduğu ihtilafsız ve kesin olarak bilinen şeyleri Kur'an'dan çıkarmak veya Kur'an'dan olma-dığı ihtilafsız ve kesin olarak bilinen şeyleri Kur'an'a eklemek küfürdür. Ancak Kur'an'dan olup olmadığında ihtilaf olan şeyleri Kur'an'a eklemek veya Kur'an'dan çıkarmak küfür değildir.
Alimler arasında besmelenin, Fatiha ve diğer surelerin başında geçen bir ayet olup olmadığı hakkında ihtilaf vardır. Bu sebeple Kur'an'dan olduğu kesin değildir. Dolayısıyla besmeleyi delillere dayanarak, surelerin başında geçen bir ayet olarak kabul edip Kur'an'a dahil etmek küfür olmadığı gibi, yine delillere dayanarak ayet kabul etmeyip Kur'an'dan çıkarmak da küfür değildir.
Alimler besmelenin Neml suresinin bir ayeti olduğunda ittifak etmişlerdir.
«O, Süleyman'dandır. O;bismillahirrahmanirrahimdir.» (Neml: 30)
Fakat Fatiha ve diğer surelerin başında geçen besmelelerin ayet olup olmadığında ihtilaf etmişlerdir.
İmam Şafii'ye göre hem Fatiha'nın hem de diğer surelerin başında geçen besmeleler birer ayettir.
İmam Şafii'nin bu konuda bir çok delili vardır. Bunlardan bazıları:
Enes (r.a)'ya Rasulullah (s.a.s)'in namazda nasıl Kur'an okuduğu soruldu. Enes (r.a) dedi ki: «Onun okuması yavaş yavaş ve uzatmalıydı. Fatiha'yı şöyle okurdu:
«Bismi'llahi'r Rahmani'r Rahim. El-hamdu lillahi Rabbi'l-alemiyn.Er-Rahmani'r-Rahim...(Fatiha:17)»
(Buhari)
Enes (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) birgün aramızda iken uyudu. Sonra tebessüm ederek uykudan kalktı. Ona dedik ki: «Ya Rasulallah! Seni güldüren nedir?» Rasulullah (s.a.s):
«Az önce bana bir sure indi» cevabını verdi ve şöyle okudu: «Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim. İnna a'teyna kelkev-ser....(Kevser: 1-3)» (Müslim, Nesei, Tirmizi)
İmam Malik'e göre; Fatiha'nın ve diğer surelerin başında geçen besmeleler ayet değildir. Besmele sadece bereket olsun diye okunur. Bir işe başlanırken Allah'ın adıyla başlanır. Kur'an okurken surelerin başında besmele çekmek de bunun gibidir.
Aişe (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) namaza tekbirle başlardı. Namazda okumaya ise: «El-hamdu lillah ile başlardı.» (Müslim)
Enes b. Malik (r.a) dedi ki: «Ben Rasululah (s.a.s)'in, Ebu Bekir (r.a)'nun, Ömer (r.a)'nun ve Osman (r.a)'nun arkasında namaz kıldım. Namazlarına: «El-hamdu lillahi Rabbi'l-alemiyn» ile başlar, besmeleyi okumazlardı.»
(Buhari-Müslim)
Müslim'in rivayetinde: «Namazda okurken okuyuşun başında da sonunda da: «Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim» okumazlardı» şeklinde geçmektedir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; besmele Fatiha'dan bir ayet değildir. Fakat Kur'an'da geçen bir ayettir. Sureleri birbirinden ayırmak için gönderilmiştir.
Hanefiler şöyle derler:
«Besmelenin Kur'an'da yazılı olması Kur'an'dan bir ayet olduğunu gösterir. Yoksa her surenin başında bir ayet olduğunu göstermez. Namazda Fatiha'yı okurken besmele ile başlanmayıp el-hamdu lillah ile başlanması gerektiğini ifade eden deliller, besmelenin Fatiha'dan bir ayet olmadığını gösterir.»
Besmelenin ayetlerin bitişini gösteren bir ayet olduğunun delilleri şunlardır:
Sahabeler şöyle derlerdi: «Biz bir surenin bittiğini ancak besmele söylendiği zaman anlardık.» (Ebu Davud)
İbni Abbas (r.a) şöyle dedi: «Rasulullah (s.a.s) bir surenin bittiğini ancak ona: «Bismillahirrahmanirrahiym» indiği zaman anlardı.»
(Ebu Davud, Hakim sahih senedle )
İmam Ahmed''in; besmelenin Fatiha'dan bir ayet olup olmadığına dair iki görüşü vardır. Bir görüşüne göre, besmele Fatiha'dan bir ayettir, diğer görüşüne göre ise Fatiha'dan bir ayet değildir.
B - Fatihanın Namazda Okunmasının Hükmü:
İmam Şafii, İmam Malik ve İmam Ahmed'e göre; namazda Fatiha okumak farzdır ve bu, namazın sıhhat şartıdır. Dolayısıyla imkanı olduğu halde namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı batıl olur.
Ubade b. Samit'ten Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
«Fatiha'yı okumayanın namazı yoktur.»
(Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: «Kim namaz kılar da Fatiha'yı okumazsa namazı eksiktir, namazı eksiktir, namazı eksiktir, tam değildir.»
(Tirmizi, Nesei, Malik)
İmam Ebu Hanife'ye göre; Fatiha okumak tek başına namaz kılan için vaciptir. Bu sebeple namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı batıl olmaz. İmamın arkasındaki kişinin hem sesli hem de sessiz namazlarda Fatiha'yı okuması mekruhtur. Şayet okursa iyi bir şey yapmamış olur.
Allah (c.c) şöyle buyuruyor:
«Kur'an'dan kolayınıza geleni okuyunuz» (Müzzemmil:20)
Bu ayete göre farz olan, namaz kılarken Kur'an'dan kolay geleni okumaktır.
«Fatiha okumayanın namazı yoktur» hadisinde «namazı yoktur»dan kasıt; «batıl» demek değil «eksik» demektir.
Bu şu hadise benzemektedir:
«Mescide komşu olan kimse mescidde namaz kılmazsa namazı yoktur.» (Ebu Davud, Tirmizi)
Bu hadisteki «namazı yoktur»dan kasıt «fazilet ve sevap yönünden namazı yoktur» demektir. Yoksa «namazı batıl» demek değildir.
«Namazda Fatiha okumayan kimsenin namazı eksiktir» hadisi ise Fatiha'nın farz olmadığını gösteriyor. Çünkü hadiste «eksiktir» deniyor «batıldır» denmiyor. Bir amelin eksik olması o amelin batıl olduğunu göstermez.
C - Besmelenin Namazda Okunmasının Hükmü:
İmam Şafii'ye göre; namazda Fatiha'yı okumak farz olduğu ve besmele de Fatiha'dan bir ayet olduğu için, Fatiha'nın gizli okunduğu yerde gizli, açık okunduğu yerde açık okunması farzdır. Bu sebeble besmelesiz okunan Fatiha eksik olacağından kılınan namaz da batıl olur.
İmam Malik; besmeleyi Fatiha'dan ve diğer surelerden bir ayet olarak görmediği için sadece nafile namazlarda okun-masını caiz görmüş, farz namazlarda ise gerek Fatiha'nın başında gerekse diğer surelerin başında gizli veya açık olarak okunmasını caiz görmemiştir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; besmele, kıraatin gizli veya açık okunduğu namazların her rekatında, gizli olarak Fatiha suresiyle birlikte okunur. Diğer surelerin başında okumak ise iyi bir şeydir. Fakat ne Fatiha'nın ne de diğer surelerin başında okunması şart değildir.
İmam Ahmed'e göre; ister sesli, ister sessiz namazda olsun besmelenin namazlarda gizli okunması gerekir. Sesli namazlarda besmelenin açık okunması sünnete muhaliftir.
D - İmama Tabi Olan Kimsenin
Fatihayı Okumasının Hükmü:
İmam Şafii ve Ahmed'e göre; imamın arkasında namaz kılan kimsenin imam gizli veya açık okusun hiç fark etmez, Fatiha'yı gizlice okuması farzdır. Çünkü namazda Fatiha'yı okumak farzdır. Bu sebeple Fatiha'yı okumayanın namazı batıl olur.
Ubade b. Samit'ten Rasulullah şöyle buyurdu:
«Fatiha'yı okumayanın namazı yoktur.»
(Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: «Kim namaz kılar da Fatiha'yı okumazsa namazı eksiktir, namazı eksiktir, namazı eksiktir tam değildir.»
(Malik, Tirmizi, Nesei)
İmam Malik'e göre; kıraatın gizli okunduğu namazlarda imama tabi olan kimsenin gizlice okuması, kıraatın sesli okunduğu namazlarda ise hiç okumaması gerekir. Sesli namaz-larda imamın arkasında okuyan kimse iyi yapmış sayılmaz. Fakat imamın arkasında olan kimse Fatiha'yı hiç okumazsa, namazı batıl olmaz.
«Kur'an okunduğunda derhal susun ve onu dinleyin. Ta ki (Allah'ın rahmetiyle) esirgenmiş olasınız.»
(A'raf: 204)
Bu ayete göre Kur'an okunduğu zaman dinlenilmesi gerekir. O halde İmam'ın açıktan okuduğu rekatlarda, cemaatin Fatiha'yı okumayıp dinlemesi gerekir.
İmam Ebu Hanife'ye göre; ister sesli namazda ister sessiz namazda imamın arkasında namaz kılan kimsenin Fatiha okuması caiz değildir.
«Kur'an okunduğunda derhal susun ve onu dinleyin. Ta ki (Allah'ın rahmetiyle) esirgenmiş olasınız.» (A'raf: 204)
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
«İmamın okuyuşu, ona tabi olanların okuyuşu yerine de geçer.» (İbni Ebi Şeybe)
E - Amin Demenin Hükmü:
Amin : Alimlerin ittifakıyla Kur'an'dan bir ayet değildir. Dua için kullanılan bir kelimedir ve Fatiha'dan sonra «amin» demek sünnettir.
Şafii ve Hanbeliler'e göre; İmam ve cemaatin sesli namazlarda sesli, sessiz namazlarda sessiz olarak «amin» demesi sünnettir.
Ebu Hureyre (r.a)'den Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurmuştur:
«İmam (namazda Fatiha okurken): «Gayril mağdubi aley him vele'd-dallin» dediği zaman siz de Amin deyiniz. Her kimin amin demesi meleklerin amin demelerine uyarsa, onun geçmiş günahları mağfiret olunur.» (Buhari, Müslim)
Vail İbn Hucr (r.a) şöyle demiştir:
«Rasulullah (s.a.s)'ın, «vele'd-dallin» dedikten sonra amin dediğini duydum. Sesini yükseltirken elifi çekerdi.»
(Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed)
Ebu Hureyre (ra) şöyle dedi:
«Rasulullah (sas) namazda «veleddallin» dedikten sonra yüksek sesle amin derdi. Öyleki, birinci saftakiler bunu duyardı.» (Ebu Davud, İbni Mace)
Maliki ve Hanefiler'e göre; İmam ve cemaat hem sesli hem de sessiz namazlarda sessiz olarak «amin» der.
İbni Mesud (ra)şöyle dedi:
«İmam dört şeyi gizli söyler; euzu, besmele, amin ve rabbena leke'l-hamd.» (İbni Ebi Şeybe, Fethul Kadir)
F - Kur'an'a Bir Şey Eklemenin Veya
Ondan Bir Şey Çıkarmanın Hükmü:
Kur'an'dan herhangi bir şeyi çıkarmak veya ona bir şey eklemek küfürdür. Öyleyse alimler besmeleyi (veya buna benzer şeyleri) Kur'an'a eklemekle veya çıkarmakla kafir olmazlar mı? diye bir soru sorulabilir.
Bu soruyu cevaplamadan önce şu kaideyi hatırlamak gerekir: Kur'an'dan olduğu ihtilafsız ve kesin olarak bilinen şeyleri Kur'an'dan çıkarmak veya Kur'an'dan olma-dığı ihtilafsız ve kesin olarak bilinen şeyleri Kur'an'a eklemek küfürdür. Ancak Kur'an'dan olup olmadığında ihtilaf olan şeyleri Kur'an'a eklemek veya Kur'an'dan çıkarmak küfür değildir.
Alimler arasında besmelenin, Fatiha ve diğer surelerin başında geçen bir ayet olup olmadığı hakkında ihtilaf vardır. Bu sebeple Kur'an'dan olduğu kesin değildir. Dolayısıyla besmeleyi delillere dayanarak, surelerin başında geçen bir ayet olarak kabul edip Kur'an'a dahil etmek küfür olmadığı gibi, yine delillere dayanarak ayet kabul etmeyip Kur'an'dan çıkarmak da küfür değildir.