Ayılar uyuyamıyor, insanlar uyanamıyor
TUBA ERTAŞ
Merakla beklenen Birleşmiş Milletler iklim raporu geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Paris’te düzenlenen panele 2 bin 500 bilim insanı katıldı. Hükümetler Arası İklim Değişikliği Uzmanlar Grubu tarafından hazırlanan rapor, küresel ısınmanın son 50 yılda yüzde 90 oranında insanlar tarafından oluşturulduğunu ortaya koydu.
Rapora göre sıcaklık dalgaları sıklaşacak, kutup buzulları eriyecek, 2100’e kadar sıcaklık 4 derece artacak, Hollanda ve Bangladeş gibi pek çok kıyı ülkesi ise sular altında kalacak. Rapor bir süredir sık sık duymaya alıştığımız “Küresel ısınma insan türünü yok edebilir”, “Kutuptan dev buzul kütlesi koptu” haberlerini en yetkili ağızlardan doğrular nitelikte bir çalışmanın sonucu ortaya çıktı. En şüpheci bilim adamları ve politikacılar dâhil herkes bu raporla küresel ısınmanın artık tartışılan değil çözüm üretilmesi gereken bir problem olduğunu kabul ediyor.
Küresel ısınma konusunda adım atmaya yanaşmayan ABD Başkanı Bush’un 2000 yılında rakibi ve aynı zamanda Bill Clinton’ın başkan yardımcılığını yapan Al Gore ise yıllardır küresel ısınmaya dikkat çekmeye çalışıyordu. Bu çabalarının belgesele dönüştüğü Uygunsuz Gerçek/ An Incovenient Truth, Türkiye’de fazla ilgi görmedi. BM raporundan sonra Tarım Bakanı, Çevre ve Orman Bakanı ve Enerji Bakanı konu ile ilgili bir toplantı yaparak konunun önemine dikkat çekmişlerdi. Nesli tükenen hayvanlar, eriyen buzullar, kuraklıklar, bir türlü gelmeyen kışa rağmen Uygunsuz Gerçek, Türkiye’den 24 bin kişiyi kendine çekebildi. Çevreye karşı duyarlılık, küresel ısınmaya karşı yaklaşımımızın sözden öteye pek geçmediğinin bir yansıması bu rakamlar. Halkımızın ilgisini, filmini 4 milyondan fazla kişinin izlediği, Kurtlar Vadisi daha çok çekiyor. Kurtlar vadiye inmedi ancak kuraklık, seller, fırtınalar önümüzdeki yıllarda gezegenizimin bütün vadilerinde kol gezecek.
TÜRKİYE: Türkiye aralık ayında normal değerlerin yüzde 73,1’i daha az yağış aldı. 2007’de özellikle buğday, arpa ve çavdar gibi serin iklim tahıllarında üretim kayıplarının ortaya çıkacağına işaret ediliyor. Türkiye, 40 yılda Van Gölü’nün 3 katı büyüklüğünde Amik ve Avlan gölleri, Kestel, Gavur, Yarma, Aynaz, Hotamış, Eşmekaya Sazlıkları gibi sulak alanlarını kaybetti. Gölcük’te, 15 metrelik su derinliği 4 metreye düştü, kalın bir çamur tabakası oluştu. Suyun azot ve fosfor değerlerinde de önemli ölçüde artış meydana geldi, göldeki 19 balık çeşidinden sadece sazan ve yayın balıkları kaldı. Önemli sulak alanları olan Tuz, Beyşehir, Suğla, Meke, Bafa ve Manyas gölleri, Doğu Karadeniz ve Konya havzalarının durumu içler açısı.
KANADA:16 ay önce Kanada’ya ait bir adadan, 11.000 futbol sahası büyüklüğünde bir buzul kütlesi koptu. Bilim insanları, dev buzulun kopması sonucu Kanada coğrafyasının bir bölümünün değiştiğini, kopma sırasında meydana gelen sarsıntının 250 km öteden tespit edildiğini belirtti.
AMERİKA: Dünyada sera etkisine sebep olan gaz emisyonunun dörtte birini ABD üretiyor ve gaz emisyonu her yıl yüzde 1,5 oranında artıyor; ancak Başkan Bush küresel ısınmaya yol açan gaz emisyonunun azaltılmasını amaçlayan Kyoto Ptotokolü’nü uygulamıyor.
PORTEKİZ
ortekiz hükümeti ülkedeki kuraklık tehlikesine dikkat çekti. Verimli ve sulak ekilebilir tarım arazisi her geçen yıl azalıyor. Bunun sonucu yiyecek fiyatları ve işsizlik oranları artıyor.
İSPANYA:İspanya’da halk, nehir ve deniz kıyılarına göç ediyor. Dekarlarca alanı küle çeviren yangınlar İspanya için alarm veriyor.
ROMANYA VE BULGARİSTAN:Romanya ve Bulgaristan’da sıcaklıklar kış aylarında 15 dereceyi aştı.
AKDENİZ’E KIYISI OLAN ÜLKELER: Fransa’nın Nice kentinde, İtalya’nın güneyinde, İspanya’da ve Yunanistan’da insanlar kış aylarında yeniden denize girmeye başladı.
RUSYA:Geçen yıl yüzyılın en soğuk ocak ayının görüldüğü Rusya’nın başkenti Moskova’da, bu yıl ise son 130 yılın en sıcak ocak ayı yaşanıyor. Sıcaklık Moskova Hayvanat Bahçesi’ndeki hayvanları da olumsuz etkilerken, ayılar kış uykusuna yatmakta zorlanıyor.
HİNDİSTAN VE ÇİN:Gezegenimiz her geçen yıl biraz daha fazla sıcak olduğundan Hindistan’da artan seller can alıyor, Çin’de kasıp kavuran kasırgalar dönülmez bir yola girildiğini gösteriyor.
ALASKA: Alaska’da buz görüntülerinin yerini güneşlenen insanlar aldı. Hava sıcaklığının 28 dereceye vardığı belirtildi. Amerika Ulusal Hava Tahmini Servisi Şefi Ted Fathauer şaşkınlığını, “Bu bir gerçek; meteorolojik bir şaka değil.” diyerek dile getirdi.
SİBİRYA:Sibirya’da Fransa ve Almanya’nın yüzölçümü genişliğindeki bataklık buzullarının da küresel ısınmaya yenik düşerek erimeye başladığı bildirildi. Gezegenin 11 bin yıllık maziye sahip, en geniş donmuş bölgesi; oluştuğundan beri ilk kez eriyerek suya dönüşüyor. Bilim insanlarına göre bu bölge erirken açığa çıkan milyarlarca ton metan gazı atmosferde birikecek ve karbondioksitten 20 kat daha zararlı bu kütle, yeryüzünde sera gazı etkisini artıracak. Geçen 40 yıl içinde Sibirya’da sıcaklık ortalama 3 derece arttı.
ALPLER: Alpler’deki kayak merkezleri kar yağmayınca yapay karla idare etmek zorunda kaldı. Almanya, Fransa, Avusturya ve İsviçre’de her yıl 240 milyon turistin kayak yaptığı tesislerde doluluk oranı yüzde 20.
GULF STREAM:Amerikalı bir bilim insanı Gulf Stream, sıcak su akıntısının durmasıyla Avrupa’nın buzul çağına gireceğini ve denizdeki küçük canlılar olan planktonlar yok olursa balıklar ve insanlar dahil beslenme zincirinin darbe yiyeceğini belirtti. Gulf Stream, Meksika Körfezi’nden Atlantik Okyanusu’nu geçerek Kuzey Avrupa’ya ulaşıyor. Ve başta İngiltere olmak üzere Gulf Stream, İrlanda, Fransa’nın kuzey bölümü, Belçika, Hollanda ve Almanya’nın iklimlerinin ılımanlaşmasını sağlıyor.
AVRUPA:Avrupa’da yükselen sıcaklıklar kuraklık çöl ve benzeri oluşumlara yol açacak. Avrupa Uzay Ajansı “Çöl İzleme Projesi” isimli bir proje başlattı. Toplanan verilere göre şimdiden Avrupa’nın Akdeniz kıyısında İngiltere’nin toplam yüzölçümünden daha büyük bir alan çölleşme tehlikesiyle karşı karşıya.
ASYA: Bir zamanlar dünyanın dördüncü büyük gölü olan Aral, Asya’nın ortasında bir bataklık ve çöl haline geldi.
KUZEY KUTBU:Kuzey Kutbu’ndaki buzullar hızla eriyor. Kutup ayıları, penguenler yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Eriyen buzullar dünyadaki su seviyesini yükseltecek ve New York, İstanbul, Londra gibi birçok kıyı şehri tehdit altında olacak.
GÜNEY KUTBU: Güney Kutbu’nun uydu görüntülerini inceleyen bilim insanları, 244 buzulun yüzde 87’sinde erime tespit etti. Artık Antarktika uyuklayan dev bir buz kalıbı değil.
ZAMAN
TUBA ERTAŞ
Merakla beklenen Birleşmiş Milletler iklim raporu geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Paris’te düzenlenen panele 2 bin 500 bilim insanı katıldı. Hükümetler Arası İklim Değişikliği Uzmanlar Grubu tarafından hazırlanan rapor, küresel ısınmanın son 50 yılda yüzde 90 oranında insanlar tarafından oluşturulduğunu ortaya koydu.
Rapora göre sıcaklık dalgaları sıklaşacak, kutup buzulları eriyecek, 2100’e kadar sıcaklık 4 derece artacak, Hollanda ve Bangladeş gibi pek çok kıyı ülkesi ise sular altında kalacak. Rapor bir süredir sık sık duymaya alıştığımız “Küresel ısınma insan türünü yok edebilir”, “Kutuptan dev buzul kütlesi koptu” haberlerini en yetkili ağızlardan doğrular nitelikte bir çalışmanın sonucu ortaya çıktı. En şüpheci bilim adamları ve politikacılar dâhil herkes bu raporla küresel ısınmanın artık tartışılan değil çözüm üretilmesi gereken bir problem olduğunu kabul ediyor.
Küresel ısınma konusunda adım atmaya yanaşmayan ABD Başkanı Bush’un 2000 yılında rakibi ve aynı zamanda Bill Clinton’ın başkan yardımcılığını yapan Al Gore ise yıllardır küresel ısınmaya dikkat çekmeye çalışıyordu. Bu çabalarının belgesele dönüştüğü Uygunsuz Gerçek/ An Incovenient Truth, Türkiye’de fazla ilgi görmedi. BM raporundan sonra Tarım Bakanı, Çevre ve Orman Bakanı ve Enerji Bakanı konu ile ilgili bir toplantı yaparak konunun önemine dikkat çekmişlerdi. Nesli tükenen hayvanlar, eriyen buzullar, kuraklıklar, bir türlü gelmeyen kışa rağmen Uygunsuz Gerçek, Türkiye’den 24 bin kişiyi kendine çekebildi. Çevreye karşı duyarlılık, küresel ısınmaya karşı yaklaşımımızın sözden öteye pek geçmediğinin bir yansıması bu rakamlar. Halkımızın ilgisini, filmini 4 milyondan fazla kişinin izlediği, Kurtlar Vadisi daha çok çekiyor. Kurtlar vadiye inmedi ancak kuraklık, seller, fırtınalar önümüzdeki yıllarda gezegenizimin bütün vadilerinde kol gezecek.
TÜRKİYE: Türkiye aralık ayında normal değerlerin yüzde 73,1’i daha az yağış aldı. 2007’de özellikle buğday, arpa ve çavdar gibi serin iklim tahıllarında üretim kayıplarının ortaya çıkacağına işaret ediliyor. Türkiye, 40 yılda Van Gölü’nün 3 katı büyüklüğünde Amik ve Avlan gölleri, Kestel, Gavur, Yarma, Aynaz, Hotamış, Eşmekaya Sazlıkları gibi sulak alanlarını kaybetti. Gölcük’te, 15 metrelik su derinliği 4 metreye düştü, kalın bir çamur tabakası oluştu. Suyun azot ve fosfor değerlerinde de önemli ölçüde artış meydana geldi, göldeki 19 balık çeşidinden sadece sazan ve yayın balıkları kaldı. Önemli sulak alanları olan Tuz, Beyşehir, Suğla, Meke, Bafa ve Manyas gölleri, Doğu Karadeniz ve Konya havzalarının durumu içler açısı.
KANADA:16 ay önce Kanada’ya ait bir adadan, 11.000 futbol sahası büyüklüğünde bir buzul kütlesi koptu. Bilim insanları, dev buzulun kopması sonucu Kanada coğrafyasının bir bölümünün değiştiğini, kopma sırasında meydana gelen sarsıntının 250 km öteden tespit edildiğini belirtti.
AMERİKA: Dünyada sera etkisine sebep olan gaz emisyonunun dörtte birini ABD üretiyor ve gaz emisyonu her yıl yüzde 1,5 oranında artıyor; ancak Başkan Bush küresel ısınmaya yol açan gaz emisyonunun azaltılmasını amaçlayan Kyoto Ptotokolü’nü uygulamıyor.
PORTEKİZ
ortekiz hükümeti ülkedeki kuraklık tehlikesine dikkat çekti. Verimli ve sulak ekilebilir tarım arazisi her geçen yıl azalıyor. Bunun sonucu yiyecek fiyatları ve işsizlik oranları artıyor. İSPANYA:İspanya’da halk, nehir ve deniz kıyılarına göç ediyor. Dekarlarca alanı küle çeviren yangınlar İspanya için alarm veriyor.
ROMANYA VE BULGARİSTAN:Romanya ve Bulgaristan’da sıcaklıklar kış aylarında 15 dereceyi aştı.
AKDENİZ’E KIYISI OLAN ÜLKELER: Fransa’nın Nice kentinde, İtalya’nın güneyinde, İspanya’da ve Yunanistan’da insanlar kış aylarında yeniden denize girmeye başladı.
RUSYA:Geçen yıl yüzyılın en soğuk ocak ayının görüldüğü Rusya’nın başkenti Moskova’da, bu yıl ise son 130 yılın en sıcak ocak ayı yaşanıyor. Sıcaklık Moskova Hayvanat Bahçesi’ndeki hayvanları da olumsuz etkilerken, ayılar kış uykusuna yatmakta zorlanıyor.
HİNDİSTAN VE ÇİN:Gezegenimiz her geçen yıl biraz daha fazla sıcak olduğundan Hindistan’da artan seller can alıyor, Çin’de kasıp kavuran kasırgalar dönülmez bir yola girildiğini gösteriyor.
ALASKA: Alaska’da buz görüntülerinin yerini güneşlenen insanlar aldı. Hava sıcaklığının 28 dereceye vardığı belirtildi. Amerika Ulusal Hava Tahmini Servisi Şefi Ted Fathauer şaşkınlığını, “Bu bir gerçek; meteorolojik bir şaka değil.” diyerek dile getirdi.
SİBİRYA:Sibirya’da Fransa ve Almanya’nın yüzölçümü genişliğindeki bataklık buzullarının da küresel ısınmaya yenik düşerek erimeye başladığı bildirildi. Gezegenin 11 bin yıllık maziye sahip, en geniş donmuş bölgesi; oluştuğundan beri ilk kez eriyerek suya dönüşüyor. Bilim insanlarına göre bu bölge erirken açığa çıkan milyarlarca ton metan gazı atmosferde birikecek ve karbondioksitten 20 kat daha zararlı bu kütle, yeryüzünde sera gazı etkisini artıracak. Geçen 40 yıl içinde Sibirya’da sıcaklık ortalama 3 derece arttı.
ALPLER: Alpler’deki kayak merkezleri kar yağmayınca yapay karla idare etmek zorunda kaldı. Almanya, Fransa, Avusturya ve İsviçre’de her yıl 240 milyon turistin kayak yaptığı tesislerde doluluk oranı yüzde 20.
GULF STREAM:Amerikalı bir bilim insanı Gulf Stream, sıcak su akıntısının durmasıyla Avrupa’nın buzul çağına gireceğini ve denizdeki küçük canlılar olan planktonlar yok olursa balıklar ve insanlar dahil beslenme zincirinin darbe yiyeceğini belirtti. Gulf Stream, Meksika Körfezi’nden Atlantik Okyanusu’nu geçerek Kuzey Avrupa’ya ulaşıyor. Ve başta İngiltere olmak üzere Gulf Stream, İrlanda, Fransa’nın kuzey bölümü, Belçika, Hollanda ve Almanya’nın iklimlerinin ılımanlaşmasını sağlıyor.
AVRUPA:Avrupa’da yükselen sıcaklıklar kuraklık çöl ve benzeri oluşumlara yol açacak. Avrupa Uzay Ajansı “Çöl İzleme Projesi” isimli bir proje başlattı. Toplanan verilere göre şimdiden Avrupa’nın Akdeniz kıyısında İngiltere’nin toplam yüzölçümünden daha büyük bir alan çölleşme tehlikesiyle karşı karşıya.
ASYA: Bir zamanlar dünyanın dördüncü büyük gölü olan Aral, Asya’nın ortasında bir bataklık ve çöl haline geldi.
KUZEY KUTBU:Kuzey Kutbu’ndaki buzullar hızla eriyor. Kutup ayıları, penguenler yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Eriyen buzullar dünyadaki su seviyesini yükseltecek ve New York, İstanbul, Londra gibi birçok kıyı şehri tehdit altında olacak.
GÜNEY KUTBU: Güney Kutbu’nun uydu görüntülerini inceleyen bilim insanları, 244 buzulun yüzde 87’sinde erime tespit etti. Artık Antarktika uyuklayan dev bir buz kalıbı değil.
ZAMAN