بســـم الله الرحمن الرحيم
Ebu Davud'un Ebu Umeyr b. Enes'e[97] dayanarak bildirdiğine göre bu zatın sahabiler-den olan amcası şöyle diyor:
Bir gün peygamberimiz müslümanları namaz kılmak için nasıl çağırmak gerektiğini düşünüyor, bunun uygun bir yolunu araştırıyordu. Sahabilerden biri Rasulullah'a "Namaz vakti gelince mescidin damına bir sancak dik, müs-lümanlar bunu görünce birbirlerine haber versinler" teklifin*de bulundu. Bu teklif Peygamberimizin hoşuna gitmedi. Bazı sahabiler de yahudiler gibi boru çalınmasını önerdiler." -Bu yahudi adetidir- diyerek bu öneriyi de reddettim. Kimi*leri de çan çalmayı teklif ettiler. Onu da -Hristiyanların adetidir- diyerek beğenmedi. O gün hiç bir karara varılama*dan herkes evine dağıldı.
Peygamberimizin zihnini yoran bu konuya en çok aklı ta*kılanlardan biri de Abdullah b. Zeyd b. Abdurrahman idi.[98]
Bir kaç gün sonra aynı ezanın daha önce Ömer'e rüyada öğretlidiği, fakat onun bunu yirmi gün açıklamadığı anlaşıl*dı. Ömer'e niçin böyle yaptığı sorulduğunda da -Abdullah b. Zeyd benden önce davranınca utandım, çekindim- dedi.
Peygamberimiz bunun üzerine Bilal-i Habeşi'ye seslene*rek -Ya Bilal, ayağa kalk ve bak bakalım Abdullah b. Zeyd sana ne emrediyor. Onun dediklerim aynen yap- buyurdu. Bi*lal de ayağa kalkarak ilk ezanı okudu."[99]
Bu hadisin rivayet zincirinin halkalarından biri olan Ebu Bişr, kendisinden bir Önceki halka olan Ebu Umeyr'e daya*narak diyor ki: "Ensar'm (Medine'li müslümanların) kana*atlerine göre eğer rüyasında kendisine ezan Öğretilmiş olan Abdullah b. Zeyd o gün hasta olmasaydı, Rasulullah onu mü*ezzin yapacaktı."
Aynı konuyu Amir Sabi[100] de şöyle anlatıyor:
Bir gün Peygamberimiz namaz vaktini duyurma konusu*nu çok düşündü, bu konuyu bir çözüme kavuşturmak istiyor*du. Namaz vaktini duyurma konusunda üzerinde düşündü*ğü çözümlerden biri bazı sahabilerden gelen çan çalma tek*lifi idi. Fakat Peygamberimiz biraz düşündükten sonra "Bu hristayan adetidir" diyerek bu teklifi reddetti. Arkasından bir ara sokaklardaki halka namaz vaktinin geldiğini duyuracak haberciler gönderilmesini düşündü. Fakat arakasından "Na*maz vaktini duyurmak için salınacak habercileri namaz*dan alıkoymak istemiyorum" diyerek bundan da vazgeçti. Sözlerine devam eden Sabi b. Amir yukarda anlatılan Ab-dulah b. Zeyd'in gördüğü rüyayı açıklayarak konuyu bağ*ladı.
Sahabilerden Enes'in, Buhari ve Müslim'de yeralan aşa*ğıdaki sözleri de bu konuya açıklık getiriyor: "Müslüman*lar çoğalınca bir gün aralarında namaz vaktinin girdiğini bi*linen bir usulle duyurma konusunu görüştüler. Bunun için bazıları ateş yakmayı ve bazıları da çan çalmayı teklif etti. Fakat sonunda Peygamberimiz Bilal'e ezan okumayı ve söylenecek cümleleri ezan okurken ikişer kere, kamet geti*rirken birer kere söylemeyi emretti."[101]
Yine Buhari ile Müslim'de yer aldığına göre sahabiler*den İbn-i Ömer de bu konuyu şöyle anlatıyor:
"Müslümanlar Medine'ye gelişlerinin ilk yıllarında Mes-cidde toplanıp namaz vaktini beklerlerdi. O zamanlar bunun için hiç bir duyuru yapılmıyordu. Sonraları bir gün araların*da bu konuyu görüştüler. Bazı sahabiler:
"Hristiyanlar gibi çan çalalım" dediler. Bazıları: "Yahudiler gibi boru çalalım" dediler. Bu arada Ömer de: "Göndereceğimiz bir haberci namaz vaktini duyursa ol*maz mı?" diye konuştu. Sonunda Peygamberimiz Bilal'e dö*nerek:
"Kalk da halkı namaza çağır" diye emretti." Bu hadislerde anlatılan ezan olayı ile ilgili çeşitli detay*ları, Abdullah b. Zeyd ile Ömer'in bununla ilgili rüyaları-ni, yine Ömer'in bu konudaki önerisini, ayrıca "Peygambe*rimiz ezanı Miraç gecesi işittiği'ni belirten rivayeti ve bu ko*nudaki daha bir çok meseleyi incelemenin şimdi ne yeri ve ne de sırasıdır. Hatta şu anda bu olayla ilgili bazı çelişkile*re de parmak basmak da istemiyoruz. Buradaki maksadımız Peygamberimizin namaz vakitlerini duyurmak için yahudi-ler gibi ağızla üflenen boru ve hristiyanlar gibi elle çalman çanın kullanılmasını hoşgörmezken buna sebap olarak bo*ru üflemenin yahudi ve çan çalmanın hristiyan adeti oldu*ğunu vurguladığını belirtmektir. Çünkü bir hükmü açıkla*dıktan sonra, onun arkasından anılan sıfat o hükmün sebe*bi olur. Bu da Peygamberimizin yahudi ve hristiyanlann tüm gelenek ve özelliklerini yasaklamasını gerektirir.
Şunu da belirtelim ki, yahudilerce kullanılan boru üfle*me adetinin aslında Hz. Musa'ya dayandığı ileri sürüldüğü halde, O'nun zamanında boru çalınma adetinin varolduğu*nun ileri sürülmüş olmasına rağmen, Peygamberimiz bunu taklit etmeyi hoş karşılamamıştır. Hristiyanlar arasında kul*lanılan çan çalma adetine gelince bu tamamen onlar tarafın*dan ortaya atılmış bir bidattir. Çünkü hrıstiyanlığın gelenek sistemi, büyük bir çoğunlukla papazlar ve keşişler tarafın*dan uydurulmuş ve düzülmüştür.
Oysa bu ümmetin bazı hükümdarının veya devlet adamının sözünü ettiğimiz bu yahudi ve hristiyan sembolü olan adetlere kapıldıkları görülüyor. Öyle ki, bazı hüküm*darlar için buhurdanlar yakıldığını, küçük boyda çanlar ça*lındığını kendi gözlerimle gördüm. Hatta namaz vakitleri*ni duyurmak için davul-zurna çaldıran hükümdarlara bile rastlanmıştır ki, bilindiği gibi bu Peygamberimizin kesinlik*le istemediği "hoşuma gitmiyor" dediği bir davranıştır. Yi*ne öyle hükümdarlar görüldü ki, akıllarısıra ünlü Zülkar-neyn'e özenerek her sabah ve her akşam boru çaldırmışlar ve nüfuzları altındaki emirlere de aynı adeti benimsetmiş-lerdir.
Gördüğümüz gibi bu yahudi, hristiyan, bizans ve acem taklitçiliği doğu aleminin hükümdarları üzerinde egemen olup onları müslüman geleneklerine ters düşerek Allah'ın ve Rasulullah'ın hoşlanmadığı tutumlara sürükleyince, Ce*nab-ı Allah (c.c.) onların başına moğol kafirlerini musallat etti, bunlar da insanlara ve beldelere karşı hiç bir İslam devletinde görülmemiş melanetler işlemiş ve sapıklıklar uygulamışlardır. Böylece Peygamber Efendimiz daha önce incelediğimiz "sizden öncekilerin geleneklerine kılı kılına uyacaksınız" sözü pratik gerçeklik kazanmıştır. [102]
Ebu Davud'un Ebu Umeyr b. Enes'e[97] dayanarak bildirdiğine göre bu zatın sahabiler-den olan amcası şöyle diyor:
Bir gün peygamberimiz müslümanları namaz kılmak için nasıl çağırmak gerektiğini düşünüyor, bunun uygun bir yolunu araştırıyordu. Sahabilerden biri Rasulullah'a "Namaz vakti gelince mescidin damına bir sancak dik, müs-lümanlar bunu görünce birbirlerine haber versinler" teklifin*de bulundu. Bu teklif Peygamberimizin hoşuna gitmedi. Bazı sahabiler de yahudiler gibi boru çalınmasını önerdiler." -Bu yahudi adetidir- diyerek bu öneriyi de reddettim. Kimi*leri de çan çalmayı teklif ettiler. Onu da -Hristiyanların adetidir- diyerek beğenmedi. O gün hiç bir karara varılama*dan herkes evine dağıldı.
Peygamberimizin zihnini yoran bu konuya en çok aklı ta*kılanlardan biri de Abdullah b. Zeyd b. Abdurrahman idi.[98]
Bir kaç gün sonra aynı ezanın daha önce Ömer'e rüyada öğretlidiği, fakat onun bunu yirmi gün açıklamadığı anlaşıl*dı. Ömer'e niçin böyle yaptığı sorulduğunda da -Abdullah b. Zeyd benden önce davranınca utandım, çekindim- dedi.
Peygamberimiz bunun üzerine Bilal-i Habeşi'ye seslene*rek -Ya Bilal, ayağa kalk ve bak bakalım Abdullah b. Zeyd sana ne emrediyor. Onun dediklerim aynen yap- buyurdu. Bi*lal de ayağa kalkarak ilk ezanı okudu."[99]
Bu hadisin rivayet zincirinin halkalarından biri olan Ebu Bişr, kendisinden bir Önceki halka olan Ebu Umeyr'e daya*narak diyor ki: "Ensar'm (Medine'li müslümanların) kana*atlerine göre eğer rüyasında kendisine ezan Öğretilmiş olan Abdullah b. Zeyd o gün hasta olmasaydı, Rasulullah onu mü*ezzin yapacaktı."
Aynı konuyu Amir Sabi[100] de şöyle anlatıyor:
Bir gün Peygamberimiz namaz vaktini duyurma konusu*nu çok düşündü, bu konuyu bir çözüme kavuşturmak istiyor*du. Namaz vaktini duyurma konusunda üzerinde düşündü*ğü çözümlerden biri bazı sahabilerden gelen çan çalma tek*lifi idi. Fakat Peygamberimiz biraz düşündükten sonra "Bu hristayan adetidir" diyerek bu teklifi reddetti. Arkasından bir ara sokaklardaki halka namaz vaktinin geldiğini duyuracak haberciler gönderilmesini düşündü. Fakat arakasından "Na*maz vaktini duyurmak için salınacak habercileri namaz*dan alıkoymak istemiyorum" diyerek bundan da vazgeçti. Sözlerine devam eden Sabi b. Amir yukarda anlatılan Ab-dulah b. Zeyd'in gördüğü rüyayı açıklayarak konuyu bağ*ladı.
Sahabilerden Enes'in, Buhari ve Müslim'de yeralan aşa*ğıdaki sözleri de bu konuya açıklık getiriyor: "Müslüman*lar çoğalınca bir gün aralarında namaz vaktinin girdiğini bi*linen bir usulle duyurma konusunu görüştüler. Bunun için bazıları ateş yakmayı ve bazıları da çan çalmayı teklif etti. Fakat sonunda Peygamberimiz Bilal'e ezan okumayı ve söylenecek cümleleri ezan okurken ikişer kere, kamet geti*rirken birer kere söylemeyi emretti."[101]
Yine Buhari ile Müslim'de yer aldığına göre sahabiler*den İbn-i Ömer de bu konuyu şöyle anlatıyor:
"Müslümanlar Medine'ye gelişlerinin ilk yıllarında Mes-cidde toplanıp namaz vaktini beklerlerdi. O zamanlar bunun için hiç bir duyuru yapılmıyordu. Sonraları bir gün araların*da bu konuyu görüştüler. Bazı sahabiler:
"Hristiyanlar gibi çan çalalım" dediler. Bazıları: "Yahudiler gibi boru çalalım" dediler. Bu arada Ömer de: "Göndereceğimiz bir haberci namaz vaktini duyursa ol*maz mı?" diye konuştu. Sonunda Peygamberimiz Bilal'e dö*nerek:
"Kalk da halkı namaza çağır" diye emretti." Bu hadislerde anlatılan ezan olayı ile ilgili çeşitli detay*ları, Abdullah b. Zeyd ile Ömer'in bununla ilgili rüyaları-ni, yine Ömer'in bu konudaki önerisini, ayrıca "Peygambe*rimiz ezanı Miraç gecesi işittiği'ni belirten rivayeti ve bu ko*nudaki daha bir çok meseleyi incelemenin şimdi ne yeri ve ne de sırasıdır. Hatta şu anda bu olayla ilgili bazı çelişkile*re de parmak basmak da istemiyoruz. Buradaki maksadımız Peygamberimizin namaz vakitlerini duyurmak için yahudi-ler gibi ağızla üflenen boru ve hristiyanlar gibi elle çalman çanın kullanılmasını hoşgörmezken buna sebap olarak bo*ru üflemenin yahudi ve çan çalmanın hristiyan adeti oldu*ğunu vurguladığını belirtmektir. Çünkü bir hükmü açıkla*dıktan sonra, onun arkasından anılan sıfat o hükmün sebe*bi olur. Bu da Peygamberimizin yahudi ve hristiyanlann tüm gelenek ve özelliklerini yasaklamasını gerektirir.
Şunu da belirtelim ki, yahudilerce kullanılan boru üfle*me adetinin aslında Hz. Musa'ya dayandığı ileri sürüldüğü halde, O'nun zamanında boru çalınma adetinin varolduğu*nun ileri sürülmüş olmasına rağmen, Peygamberimiz bunu taklit etmeyi hoş karşılamamıştır. Hristiyanlar arasında kul*lanılan çan çalma adetine gelince bu tamamen onlar tarafın*dan ortaya atılmış bir bidattir. Çünkü hrıstiyanlığın gelenek sistemi, büyük bir çoğunlukla papazlar ve keşişler tarafın*dan uydurulmuş ve düzülmüştür.
Oysa bu ümmetin bazı hükümdarının veya devlet adamının sözünü ettiğimiz bu yahudi ve hristiyan sembolü olan adetlere kapıldıkları görülüyor. Öyle ki, bazı hüküm*darlar için buhurdanlar yakıldığını, küçük boyda çanlar ça*lındığını kendi gözlerimle gördüm. Hatta namaz vakitleri*ni duyurmak için davul-zurna çaldıran hükümdarlara bile rastlanmıştır ki, bilindiği gibi bu Peygamberimizin kesinlik*le istemediği "hoşuma gitmiyor" dediği bir davranıştır. Yi*ne öyle hükümdarlar görüldü ki, akıllarısıra ünlü Zülkar-neyn'e özenerek her sabah ve her akşam boru çaldırmışlar ve nüfuzları altındaki emirlere de aynı adeti benimsetmiş-lerdir.
Gördüğümüz gibi bu yahudi, hristiyan, bizans ve acem taklitçiliği doğu aleminin hükümdarları üzerinde egemen olup onları müslüman geleneklerine ters düşerek Allah'ın ve Rasulullah'ın hoşlanmadığı tutumlara sürükleyince, Ce*nab-ı Allah (c.c.) onların başına moğol kafirlerini musallat etti, bunlar da insanlara ve beldelere karşı hiç bir İslam devletinde görülmemiş melanetler işlemiş ve sapıklıklar uygulamışlardır. Böylece Peygamber Efendimiz daha önce incelediğimiz "sizden öncekilerin geleneklerine kılı kılına uyacaksınız" sözü pratik gerçeklik kazanmıştır. [102]