ÇORAP VE AYAKKABI (MEST) ÜZERİNE MESH İLE İLGİLİ RİVAYETLER*
1. Muğire b. Şube şöyle rivayet etmiştir: Nebi, abdest aldı ve çorapları ve ayakkabıları (mestleri) üzerine meshetti. Ebu İsa et-Tirmizi ‘Bu hadis hasen sahihtir’ demiştir. (Bu lafız, et-Tirmizi’ye aittir.)Hadisin Kaynakları: Tirmizi, es-Sünen, Tahare 74. Hn: 99 (I, 167); İbn Mace, 1 Tahare 88 Hn: 559 (I, 185); İbn Mace, 1 Tahare 88 Hn: 560 (I, 186); Ebu Davud, Tahare 61 Hn: 159 (I, 41)
2. Ka’b b. Abdillah şöyle rivayet etmiştir: Hz. Ali’yi bevl edip (daha sonra da abdest alırken) çoraplarına ve ayakkabılarına meshettikten sonra namaz kıldığını gördüm. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199.
3. Halid b. Sa’d şöyle rivayet etmiştir: Ebu Mes’ud el-Ensari kıldan örülmüş çoraplara ve ayakkabılarına meshediyordu. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199>200.
4. Ebu Culas’ın rivayetine göre İbn Ömer çoraplarına ve ayakkabılarına meshaderdi. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199 ve 201.
5. Katade’ye Enes b. Malik’in çoraplara meshedip etmediği sorulduğunda: ‘Evet ayakkabılarına meshettiği gibi çoraplarına da meshetmiştir.’ demiştir. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 200; İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 189.
6. İsmail b. Raca babasından şöyle rivayet etmiştir: Bera b. Azib’in çoraplarına ve ayakkabılarına meshettiğini gördüm. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 200; İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 189.
7. Culas b. Amrşöyle rivayet etmiştir: Hz. ÖmerCuma günü abdest aldı ve çoraplarına ve ayakkabılarına meshetti. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 188.
8. İbrahim şöyle rivayet etmiştir: İbn Mes’ud ayakkabılarına ve çoraplarına meshederdi. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 201.
Çorap Farsça ‘kevrab’ kelimesinden gelmekte olup daha sonra Arapçalaştırılmış bir kelimedir. Ayak örtüsü, giysisi anlamına gelir. İbn Manzur, Lisanu’l Arap, I, 263; Mu’cemu’l Vasit, s. 146.Çorap kelimesi İslam coğrafyasının değişik bölgelerine göre farklı şekillerde anlamlandırılmıştır. Örneğin Ebu Bekir b. el-Arabi (ö.543/1148) ‘Aridatu’l Ahvezi’ adlı eserinde çorabı ‘yünden yapılmış ayak giysisidir, ısınmak için edinilir.’ şeklinde tanımlarken, Abdulhak ed-Dıhlevi (ö.1052/1642) ‘Lemeat’ adlı eserinde çorabı ‘soğuktan dolayı topuklara kadar mest üzerine giyilen mesttir, mestin altını kir ve pastan korur.’ şeklinde tanımlamıştır. Hanefi imamlarından Ayni (ö.855/1451)’ye göre çorap; şiddetli soğuklarda Şam beldesi halkının giymiş olduğu bir giysidir. O bükülmüş yünden eğrilmek suretiyle üretilir. Topuklara kadar uzanan büyüklüktedir. Yine Hanefi imamlarından Hulvani ise çorabı beş çeşide ayırmakta ve bunları şu şekilde sıralamaktadır:
a) İpliklerin eğrilmesiyle dokunan çorap
b) Kıldan elde edilen çorapc) İnce deriden yapılmış çorap
d) Pamuktan elde edilen çorap
e) Dişi keçi veya Ceylan kılının altında bulunan yumuşak tüyden yapılmış çorap.
Bibliyoğrafya:
Tirmizi, Muhammed b. İsa, (ö.279/892)
el-Camiu’s-Sahih, (1-5), Mısır (1356-1395/1937-1975) Neşreden: Ahmed Muhammed Şakir-Muhammed Fuad Abdulbaki-İbrahim Atve IvazEbu Davud Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistani (202-275/817-888)
es-Sünen, (1-4), Neşreden: Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. İstanbul, Tarihsiz.İbn Mace, Muhammed b. Yezid, Ebu Abdillah el-Kazvini, (ö.283/896)
es-Sünen, (1-2), ) Neşreden: Muhammed Fuad Abdulbaki B.y.y. 1395/1975.Abdurrezzak (Ebubekir) b. Hemmam es-San’ani (126-211/743-826)
el-Musannaf (1-11), Beyrut, (1390-1392/1970-1972)İbn Ebi Şeybe, Ebubekir el-Kufi, (ö. 235/849) el-Musannef, (1-15), Haydarabad, 1967-1983)El-Ayni, Bedruddin Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed,
Umdetu’l Kari Şerhu Sahihi’l Buhari, İdaretu’t Tıbaati’l-Muniriyye, Mısır, tarihsiz.
1. Muğire b. Şube şöyle rivayet etmiştir: Nebi, abdest aldı ve çorapları ve ayakkabıları (mestleri) üzerine meshetti. Ebu İsa et-Tirmizi ‘Bu hadis hasen sahihtir’ demiştir. (Bu lafız, et-Tirmizi’ye aittir.)Hadisin Kaynakları: Tirmizi, es-Sünen, Tahare 74. Hn: 99 (I, 167); İbn Mace, 1 Tahare 88 Hn: 559 (I, 185); İbn Mace, 1 Tahare 88 Hn: 560 (I, 186); Ebu Davud, Tahare 61 Hn: 159 (I, 41)
2. Ka’b b. Abdillah şöyle rivayet etmiştir: Hz. Ali’yi bevl edip (daha sonra da abdest alırken) çoraplarına ve ayakkabılarına meshettikten sonra namaz kıldığını gördüm. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199.
3. Halid b. Sa’d şöyle rivayet etmiştir: Ebu Mes’ud el-Ensari kıldan örülmüş çoraplara ve ayakkabılarına meshediyordu. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199>200.
4. Ebu Culas’ın rivayetine göre İbn Ömer çoraplarına ve ayakkabılarına meshaderdi. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 199 ve 201.
5. Katade’ye Enes b. Malik’in çoraplara meshedip etmediği sorulduğunda: ‘Evet ayakkabılarına meshettiği gibi çoraplarına da meshetmiştir.’ demiştir. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 200; İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 189.
6. İsmail b. Raca babasından şöyle rivayet etmiştir: Bera b. Azib’in çoraplarına ve ayakkabılarına meshettiğini gördüm. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 200; İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 189.
7. Culas b. Amrşöyle rivayet etmiştir: Hz. ÖmerCuma günü abdest aldı ve çoraplarına ve ayakkabılarına meshetti. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.) Kaynak: İbn Ebi Şeybe, el-Musannef, I, 188.
8. İbrahim şöyle rivayet etmiştir: İbn Mes’ud ayakkabılarına ve çoraplarına meshederdi. (Bu lafız, Abdurrezzak’a aittir.)Kaynak: Abdurrezzak, el-Musannef, I, 201.
Çorap Farsça ‘kevrab’ kelimesinden gelmekte olup daha sonra Arapçalaştırılmış bir kelimedir. Ayak örtüsü, giysisi anlamına gelir. İbn Manzur, Lisanu’l Arap, I, 263; Mu’cemu’l Vasit, s. 146.Çorap kelimesi İslam coğrafyasının değişik bölgelerine göre farklı şekillerde anlamlandırılmıştır. Örneğin Ebu Bekir b. el-Arabi (ö.543/1148) ‘Aridatu’l Ahvezi’ adlı eserinde çorabı ‘yünden yapılmış ayak giysisidir, ısınmak için edinilir.’ şeklinde tanımlarken, Abdulhak ed-Dıhlevi (ö.1052/1642) ‘Lemeat’ adlı eserinde çorabı ‘soğuktan dolayı topuklara kadar mest üzerine giyilen mesttir, mestin altını kir ve pastan korur.’ şeklinde tanımlamıştır. Hanefi imamlarından Ayni (ö.855/1451)’ye göre çorap; şiddetli soğuklarda Şam beldesi halkının giymiş olduğu bir giysidir. O bükülmüş yünden eğrilmek suretiyle üretilir. Topuklara kadar uzanan büyüklüktedir. Yine Hanefi imamlarından Hulvani ise çorabı beş çeşide ayırmakta ve bunları şu şekilde sıralamaktadır:
a) İpliklerin eğrilmesiyle dokunan çorap
b) Kıldan elde edilen çorapc) İnce deriden yapılmış çorap
d) Pamuktan elde edilen çorap
e) Dişi keçi veya Ceylan kılının altında bulunan yumuşak tüyden yapılmış çorap.
Bibliyoğrafya:
Tirmizi, Muhammed b. İsa, (ö.279/892)
el-Camiu’s-Sahih, (1-5), Mısır (1356-1395/1937-1975) Neşreden: Ahmed Muhammed Şakir-Muhammed Fuad Abdulbaki-İbrahim Atve IvazEbu Davud Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistani (202-275/817-888)
es-Sünen, (1-4), Neşreden: Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. İstanbul, Tarihsiz.İbn Mace, Muhammed b. Yezid, Ebu Abdillah el-Kazvini, (ö.283/896)
es-Sünen, (1-2), ) Neşreden: Muhammed Fuad Abdulbaki B.y.y. 1395/1975.Abdurrezzak (Ebubekir) b. Hemmam es-San’ani (126-211/743-826)
el-Musannaf (1-11), Beyrut, (1390-1392/1970-1972)İbn Ebi Şeybe, Ebubekir el-Kufi, (ö. 235/849) el-Musannef, (1-15), Haydarabad, 1967-1983)El-Ayni, Bedruddin Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed,
Umdetu’l Kari Şerhu Sahihi’l Buhari, İdaretu’t Tıbaati’l-Muniriyye, Mısır, tarihsiz.
- Bu alıntı, M Hayri Kırbaşoğlu’nun ‘Namazların Birleştirilmesi’ adlı kitabında yeralan Musa Bağcı’nın hazırlamış olduğu Ek Bölüm ‘Sarık ve Çorap Üzerine Mesh Problemi’ adlı bölümden yapılmıştır. Sf. 165>169. İlahiyat, 2. Baskı. Ankara 2004.