Cahil’in Bazı Karakteristikleri
Hikmet Zeyveli
Cehl ya da cehalet, toplumumuzda genellikle 'ümmî' karşılığında anlaşılmıştır...
Gerçekten, 'câhil'in, okuma-yazma bilmeyen (illiterate) ya da mevki-makam sahibi olmayan kişi olmadığı İslâmî muhtevayı kavrayan insanlar için daha da kesinlik kazanmaktadır.
Kimdir câhil o halde ?
Câhil'in genel ve kapsamlı bir tarifi yerine en belirgin karakteristiklerini sergilemeyi daha uygun görüyoruz:
CAHİL ilme ve akletmeye karşıdır. Arzu ve hevası onun akıl ve tefekkürünü köreltmiştir, ilimden, düşünceden hep köşe-bucak kaçmaktadır.
«Rencîde olur dîde-i huffâş ziyadan»
CAHİL dogmacıdır. İnanç ve davranışlarına esas aldığı öncüllerini akıl ve tefekkürle oluşturamaz. Her inanç ve davranışında apriori'lik vardır.
CAHİL kolaycıdır. Tefekküründeki yozlaşmadan ötürü her sonuca kolay ulaşmak çabasındadır. Dolayısıyla slogancı ve şabloncudur. Kendine yön veren esaslar için mahdut sayıda slogan ve şablon oluşturmuş olup bunlara uygun düşmeyen her fikri, her davranışı mahkûm etmektedir.
CAHİL statükocudur. Bozulmuş çevrelerin ürünü olan fıtrî ve fikrî bozulmuşluğunu değiştirmeye zorlayan herşeyden rahatsız olmaktadır, «...elden gidiyor!» huzursuzluğunu iliklerine kadar hissetmektedir. Bunu kamufle etmek için -sözümona- geleneğini ve ecdâd mirası (!)'nı savunmaktadır,
CAHİL kalabalıkçıdır, kemmiyetçidir. O'nca, bir fikrin doğruluğu, sahip
çıkanların kalabalık oluşu ya da onu onaylayan parmak sayılarının çokluğu
ile bir eserin ilmiliği ise sayfa sayısının bolluğu, cildlerinin taşınamaz ağırlığı ile belirlenir. Bir noktada 'batıl'ının farkına varsa bile «elle gelen düğün-bayram» enjeksiyonuyla statüsünü korumaya devam eder.
CAHİL hoşgörüsüzdür. Kendi fikri ve zikrine aykırı her 'karşı'nın yoke-dilmesi gereğine inanır. Kendine alternatif gibi görünenlere «vurun kellesini!» formülü uygulanır.
CAHİL yaftacıdır. Başka usullerle yokedemediği rakibine yakıştıracağı yaftalar icad etmede üzerine yoktur. Karşısındakini dinler görünürken bile, aslında onu -ne ile itham edeceğini hangi yaftalarla taltif edeceğini kurmaktadır.
CAHİL iftiracıdır. Rakibi bildiğine, iftira ederken tek endişesi maddî müeyyide ve tehlikelerdir, ilâhî muhasebe yönünden bir endişesi yoktur.
CAHİL telaşlıdır. Becerebileceği herhangibir önlemle engelleyemediği fikir ve eylemler karşısında telaşı büyüktür. Bunun sonucunda provokatör bir karakter ortaya çıkar.
CAHİL maddecidir. Bütün değer ölçülerine madde ve yakın menfaatler temel teşkil etmektedir. Kendisine 'madde' ya da 'mide' yoluyla etki yapmak en kolay iştir.
CAHİL mütekebbirdir. Hiç kimseye hesap verme zorunda olmadığına,
keyfe-mâ-yeşâ davranabileceğine inanmaktadır.
Ve CAHİL PUTÇUDUR. Yalnız Yaratıcısı'na kul olmasını bilemediği için başka mabûdlara köle olmuştur. Servet, şöhret, şehvet, iktidar hırsı ve benzerlerinden oluşan mabûdlar panteonunda kulluğunu sürdürmektedir.
Asr-ı saadet'in câhil prototipi Ebu Cehl'in Bedr'de öldürülüp tarihe
karıştığını; Cahiliyye dönemi'nin, İslâm'a takaddüm eden dönemden ibaret
olduğunu sanırsak günümüzdeki cehalet psikozlarına bir yenisini ilave etmiş oluruz.
Allah'a teslim olmuş «müslim»lerin imtihanları gereği her devirde var olması mukadder olan CEHÂLET'le yapılacak sürekli savaşta merhum Akif'le beraber yeralan mânâ erlerine Allah'tan muvaffakiyetler diliyoruz.
«Ey hasm-ı hakîkî, seni öldürmeli evvel:
Sensin bize düşmanları üstün çıkaran el!»
Hikmet Zeyveli
Cehl ya da cehalet, toplumumuzda genellikle 'ümmî' karşılığında anlaşılmıştır...
Gerçekten, 'câhil'in, okuma-yazma bilmeyen (illiterate) ya da mevki-makam sahibi olmayan kişi olmadığı İslâmî muhtevayı kavrayan insanlar için daha da kesinlik kazanmaktadır.
Kimdir câhil o halde ?
Câhil'in genel ve kapsamlı bir tarifi yerine en belirgin karakteristiklerini sergilemeyi daha uygun görüyoruz:
CAHİL ilme ve akletmeye karşıdır. Arzu ve hevası onun akıl ve tefekkürünü köreltmiştir, ilimden, düşünceden hep köşe-bucak kaçmaktadır.
«Rencîde olur dîde-i huffâş ziyadan»
CAHİL dogmacıdır. İnanç ve davranışlarına esas aldığı öncüllerini akıl ve tefekkürle oluşturamaz. Her inanç ve davranışında apriori'lik vardır.
CAHİL kolaycıdır. Tefekküründeki yozlaşmadan ötürü her sonuca kolay ulaşmak çabasındadır. Dolayısıyla slogancı ve şabloncudur. Kendine yön veren esaslar için mahdut sayıda slogan ve şablon oluşturmuş olup bunlara uygun düşmeyen her fikri, her davranışı mahkûm etmektedir.
CAHİL statükocudur. Bozulmuş çevrelerin ürünü olan fıtrî ve fikrî bozulmuşluğunu değiştirmeye zorlayan herşeyden rahatsız olmaktadır, «...elden gidiyor!» huzursuzluğunu iliklerine kadar hissetmektedir. Bunu kamufle etmek için -sözümona- geleneğini ve ecdâd mirası (!)'nı savunmaktadır,
CAHİL kalabalıkçıdır, kemmiyetçidir. O'nca, bir fikrin doğruluğu, sahip
çıkanların kalabalık oluşu ya da onu onaylayan parmak sayılarının çokluğu
ile bir eserin ilmiliği ise sayfa sayısının bolluğu, cildlerinin taşınamaz ağırlığı ile belirlenir. Bir noktada 'batıl'ının farkına varsa bile «elle gelen düğün-bayram» enjeksiyonuyla statüsünü korumaya devam eder.
CAHİL hoşgörüsüzdür. Kendi fikri ve zikrine aykırı her 'karşı'nın yoke-dilmesi gereğine inanır. Kendine alternatif gibi görünenlere «vurun kellesini!» formülü uygulanır.
CAHİL yaftacıdır. Başka usullerle yokedemediği rakibine yakıştıracağı yaftalar icad etmede üzerine yoktur. Karşısındakini dinler görünürken bile, aslında onu -ne ile itham edeceğini hangi yaftalarla taltif edeceğini kurmaktadır.
CAHİL iftiracıdır. Rakibi bildiğine, iftira ederken tek endişesi maddî müeyyide ve tehlikelerdir, ilâhî muhasebe yönünden bir endişesi yoktur.
CAHİL telaşlıdır. Becerebileceği herhangibir önlemle engelleyemediği fikir ve eylemler karşısında telaşı büyüktür. Bunun sonucunda provokatör bir karakter ortaya çıkar.
CAHİL maddecidir. Bütün değer ölçülerine madde ve yakın menfaatler temel teşkil etmektedir. Kendisine 'madde' ya da 'mide' yoluyla etki yapmak en kolay iştir.
CAHİL mütekebbirdir. Hiç kimseye hesap verme zorunda olmadığına,
keyfe-mâ-yeşâ davranabileceğine inanmaktadır.
Ve CAHİL PUTÇUDUR. Yalnız Yaratıcısı'na kul olmasını bilemediği için başka mabûdlara köle olmuştur. Servet, şöhret, şehvet, iktidar hırsı ve benzerlerinden oluşan mabûdlar panteonunda kulluğunu sürdürmektedir.
Asr-ı saadet'in câhil prototipi Ebu Cehl'in Bedr'de öldürülüp tarihe
karıştığını; Cahiliyye dönemi'nin, İslâm'a takaddüm eden dönemden ibaret
olduğunu sanırsak günümüzdeki cehalet psikozlarına bir yenisini ilave etmiş oluruz.
Allah'a teslim olmuş «müslim»lerin imtihanları gereği her devirde var olması mukadder olan CEHÂLET'le yapılacak sürekli savaşta merhum Akif'le beraber yeralan mânâ erlerine Allah'tan muvaffakiyetler diliyoruz.
«Ey hasm-ı hakîkî, seni öldürmeli evvel:
Sensin bize düşmanları üstün çıkaran el!»