ALIMLERE SAYGI GÖSTERMEK
---------------------------
4843... Ebu Musa el Es'arî'den (rivayet edildigine göre) Rasûlullah (s.a.) söyle buyurmustur:
"Muhakkak ki ihtiyar müslümana, Kur'âni terk etmeyen ve yasaklarini çignemeyen Kur'ân hafizlarina ve adaletli devlet baskanina hürmet etmek, Allah'a saygidandir." Tirmizî, birr 75.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/55.
5215... Hz. Ebu Said el-Hudrî'den (rivayet edildigine göre) Kurey-za'hlar Hz. Sa'd'in hakemligine (razi olarak kalelerinden inince) Rasûlul-lah (s.a.), (gelip hakemlik yapmasi için) Hz. Sa'd'a (bir haberci) gönderdi. Bunun üzerine Hz. Sa'd, bir esek üzerinde oraya geldi. Peygamber (s.a.), (Hz. Sa'd'in geldigini görünce):
"Haydi kalkiniz efendinize!" yahutta; "en hayirliniza!" buyurdu. (Hz. Sa'd da) hayvanindan indi ve Rasûlullah (s.a)'in yanina gelip oturdu.Buhârî, itk 17, istizan 26; Ahmed b. Haiibcl, III, 22, 71, V1-I42; Müslim, cihad. 64.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524.
5216... Su (bir önceki hadis,) Su'be'den de (rivayet edilmistir). Bu hadisi Su'be söyle rivayet etti: (Hz. Peygamber) mescidin yakininda idi. Ensara (hitaben):
"Haydi kalkiniz efendinize" buyurdu.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524.
-------------------------------------------
Bu mevzuya Ibn Abidin'in su sözleriyle son veriyoruz: "Hatta gelene tazim olsun diye ayaga kalkmak müstehabtir. Mescidde oturan bir kisinin yanina gelene tâzimen ayaga kalkmasi, Kur'an okuyanin, gelene tazim için ayaga kalkmasi, eger gelen kisi tazime müstehak ise mekruh degildir."
Müskilu'1-Âsâr adli eserde, su hüküm yer almaktadir: "Baskasinin önünde, ayaga kalkmak, bizzat mekruh degildir. Mekruh ancak kendisi için ayaga kalkilan kisi kendisi için kalkilmayi severse, bahis konusu olur. Eger kendisi için kalkilmasina kiymet vermeyen bir kimse için kalkarsa kerahet olur."
Ibn Vehhab dedi ki: "Diyorum ki: Bizim asrimizda ayaga kalkmanin müstehab olmasi, uygundur. Çünkü ayaga kalkilmazsa kin ve nefret, düsmanlik olusur, gelenin kalbinde hele ayaga kalkmanin adet haline gelmis oldugu bir memlekette ayaga kalkmamak felâkettir.
"Bu hususta varid olan tehdidler ancak önünde ayaga kalkmayi vacib kilan kisi hakkindadir. Nitekim bazi Türk ve Acemler böyle yaparlar."
Derim ki: el-Inaye ve baska kitablarda es-Seyhü'1-Hakim Ebu'î-Kasim'dan rivayet edilen de bunu te'kid etmektedir. Bu zatin huzuruna bir zengin geldigi zaman, ayaga kalkar ona tazim eder. Fakat fakirlere, ilim talebelerine kalkmazdi. Itiraz kabilinden bunun sebebi soruldu. Dedi ki:
Zengin bir kimse benden tazim beklemektedir. Eger ben bu tazimi birakirsam, o zaman o zarar görecektir. Fakat talebelere gelince onlar benden sadece selamlarina cevap vermemi ve ilim hususunda kendileriyle sohbet etmemi beklerler.[Ibn Abidin.Reddu'l-Muhtar, V, 246.]
"Seyyid" kelimesiyle ilgili açiklamayi (4806) nolu hadisin serhinde açikladigimizdan burada tekrar lüzum görmüyoruz. Bu mevzuyu 5229 ve 5230 nolu hadislerin serhinde tekrar ele alacagiz. Insallah.[Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524-528.]
--------------------------------------------------
EL ÖPMEK
-------------------
El öpmekle ilgili dört mezhebin görüsü:
1. Hanefilere göre "teberrük yoluyla vera' sahibi âlimin ve âdil sultanin elini öpmekte beis yoktur, belki sünnettir."[Ibn Abîdin, Reddu'i-Muhtar, V, 245.]
2. Malikî'ler "Mütekebbirin elini öpmek mekruh, din, ilim ve serefinden dolayi olursa caizdir."[Askalanî, Fethu'1-Bâri, XIII, 296.]
3. Safiîler "zühd, salah ve dininden, ilim ve serefinden dolayi el öpmek müstehap; zenginlik, mevki ve mansibindan dolayi öpmekse mekruhtur.[a.g.e. ve yer.]
4. Hanbeliler "Sayet dindarligindan dolayi ise beis yoktur, çünkü Ebu Ubeyde, Ömer b. el-Hattab'in elini öpmüstür. Dünyalik için ise makbul degildir.[Gizau'l-Elbâb Serh Manzumeti'1-Âdab, I, 287.]
Ancak bu elin sahibi âlim ve âdil degilse, Islamin tazimini kasd etmek bahis konusu degilse icmaen mekruhtur.[Ibn Abidin, V, 245.]
Hind ulemasindan ve Hanefî fakihlerinden Esref Ali et-Tehânevî'nin tahkikine göre "Muhabbet, özlem, takdir ve rahmet duygularindan kaynaklanan öpmeler caizdir. Tazim ve selâmlama niyetiyle ve teberrük kas-diyle yapilan öpmeler caiz degildir."[I'laüsünen, XVII. 426.]
Meshur Ibn Abidin Hasiyesinde bu konuda söyle deniyor:
"... Bazi câhillerin baskasiyla biraraya geldiklerinde, sanki onun eliy-mis gibi kendi elini öpmesi de mekruhtur. Karsilasma aninda arkadasinin elinin öpülmesinin mekruh oldugunda ise icrnâ vardir. Bazi kimselerin âlimlerin huzurunda, veya büyük insanlarin huzurunda, yer öpmeleri de böylece mekruhtur ve haramdir. Bunu yapan, yeri öpen ve riza gösteren de günahkâr olur. Bu putlara tapmaya benzer. Bunu yapan ile razi olanlar ibadet ve tazim yoluyla oldugu takdirde kâfir olurlar. Eger tahiyye yoluyla yeni selamlasma yoluyla olursa, kâfir olmaz. Fakat günahkâr ve büyük günâh islemis olur..
5223.. Hz. Abdullah b. Ömer (basindan geçen) bir olayi Abdurrahman b. Ebî Leylâ'ya anlatmis (sonra) söyle demis:
"Bunun üzerine Peygamber (s.a.)'e yaklasip elini öptük."[Tirmizi, cihad 36; Ibn Mâce, edeb 16; Ahmed b. Hanbel. 11,7, 86, III.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/535.
Açiklama
Hz. Abdullah b. Ömer'in Abdurrahman b. Ebî Leyla>ya anlattigi olayf (2647) numarali hadis-i serifte anlatilan, Hz. Peygamber'irpgönderdigi bir akinci birliginin bozguna ugramasi neticesinde, Hz. Ibn Ömer'le arkadaslarinin akinci birligiyle irtibat kuramamalari neticesinde, Medine'ye dönüp gelip de Hz. Peygamberin huzuruna çikarak elini öpmeleriyle ilgili olaydir.
Mevzumuzu teskil eden bu hadis-i serif de yine el öpmenin caiz olduguna delalet etmektedir.
el-Ehberî'nin açiklamasina göre, Imam Malik, kibir ve gurura sebeb olan el öpmekle, kibirden dolayi el öptürmenin caiz olmadigini, dindarligindan ve faziletinden dolayi, bir kimsenin elini öpmeninse caiz oldugunu söylemistir.
------------------
Ilim ve fazilet sahibi olanlarin tâbilerine karsi bile tevazu göstermeleri müstehabtir.Davudoglu, Ahmed, Sahih-i Müslim Terceme ve Serhi, IV, 365-366.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 13/279.
---------------------------
4843... Ebu Musa el Es'arî'den (rivayet edildigine göre) Rasûlullah (s.a.) söyle buyurmustur:
"Muhakkak ki ihtiyar müslümana, Kur'âni terk etmeyen ve yasaklarini çignemeyen Kur'ân hafizlarina ve adaletli devlet baskanina hürmet etmek, Allah'a saygidandir." Tirmizî, birr 75.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/55.
5215... Hz. Ebu Said el-Hudrî'den (rivayet edildigine göre) Kurey-za'hlar Hz. Sa'd'in hakemligine (razi olarak kalelerinden inince) Rasûlul-lah (s.a.), (gelip hakemlik yapmasi için) Hz. Sa'd'a (bir haberci) gönderdi. Bunun üzerine Hz. Sa'd, bir esek üzerinde oraya geldi. Peygamber (s.a.), (Hz. Sa'd'in geldigini görünce):
"Haydi kalkiniz efendinize!" yahutta; "en hayirliniza!" buyurdu. (Hz. Sa'd da) hayvanindan indi ve Rasûlullah (s.a)'in yanina gelip oturdu.Buhârî, itk 17, istizan 26; Ahmed b. Haiibcl, III, 22, 71, V1-I42; Müslim, cihad. 64.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524.
5216... Su (bir önceki hadis,) Su'be'den de (rivayet edilmistir). Bu hadisi Su'be söyle rivayet etti: (Hz. Peygamber) mescidin yakininda idi. Ensara (hitaben):
"Haydi kalkiniz efendinize" buyurdu.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524.
-------------------------------------------
Bu mevzuya Ibn Abidin'in su sözleriyle son veriyoruz: "Hatta gelene tazim olsun diye ayaga kalkmak müstehabtir. Mescidde oturan bir kisinin yanina gelene tâzimen ayaga kalkmasi, Kur'an okuyanin, gelene tazim için ayaga kalkmasi, eger gelen kisi tazime müstehak ise mekruh degildir."
Müskilu'1-Âsâr adli eserde, su hüküm yer almaktadir: "Baskasinin önünde, ayaga kalkmak, bizzat mekruh degildir. Mekruh ancak kendisi için ayaga kalkilan kisi kendisi için kalkilmayi severse, bahis konusu olur. Eger kendisi için kalkilmasina kiymet vermeyen bir kimse için kalkarsa kerahet olur."
Ibn Vehhab dedi ki: "Diyorum ki: Bizim asrimizda ayaga kalkmanin müstehab olmasi, uygundur. Çünkü ayaga kalkilmazsa kin ve nefret, düsmanlik olusur, gelenin kalbinde hele ayaga kalkmanin adet haline gelmis oldugu bir memlekette ayaga kalkmamak felâkettir.
"Bu hususta varid olan tehdidler ancak önünde ayaga kalkmayi vacib kilan kisi hakkindadir. Nitekim bazi Türk ve Acemler böyle yaparlar."
Derim ki: el-Inaye ve baska kitablarda es-Seyhü'1-Hakim Ebu'î-Kasim'dan rivayet edilen de bunu te'kid etmektedir. Bu zatin huzuruna bir zengin geldigi zaman, ayaga kalkar ona tazim eder. Fakat fakirlere, ilim talebelerine kalkmazdi. Itiraz kabilinden bunun sebebi soruldu. Dedi ki:
Zengin bir kimse benden tazim beklemektedir. Eger ben bu tazimi birakirsam, o zaman o zarar görecektir. Fakat talebelere gelince onlar benden sadece selamlarina cevap vermemi ve ilim hususunda kendileriyle sohbet etmemi beklerler.[Ibn Abidin.Reddu'l-Muhtar, V, 246.]
"Seyyid" kelimesiyle ilgili açiklamayi (4806) nolu hadisin serhinde açikladigimizdan burada tekrar lüzum görmüyoruz. Bu mevzuyu 5229 ve 5230 nolu hadislerin serhinde tekrar ele alacagiz. Insallah.[Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/524-528.]
--------------------------------------------------
EL ÖPMEK
-------------------
El öpmekle ilgili dört mezhebin görüsü:
1. Hanefilere göre "teberrük yoluyla vera' sahibi âlimin ve âdil sultanin elini öpmekte beis yoktur, belki sünnettir."[Ibn Abîdin, Reddu'i-Muhtar, V, 245.]
2. Malikî'ler "Mütekebbirin elini öpmek mekruh, din, ilim ve serefinden dolayi olursa caizdir."[Askalanî, Fethu'1-Bâri, XIII, 296.]
3. Safiîler "zühd, salah ve dininden, ilim ve serefinden dolayi el öpmek müstehap; zenginlik, mevki ve mansibindan dolayi öpmekse mekruhtur.[a.g.e. ve yer.]
4. Hanbeliler "Sayet dindarligindan dolayi ise beis yoktur, çünkü Ebu Ubeyde, Ömer b. el-Hattab'in elini öpmüstür. Dünyalik için ise makbul degildir.[Gizau'l-Elbâb Serh Manzumeti'1-Âdab, I, 287.]
Ancak bu elin sahibi âlim ve âdil degilse, Islamin tazimini kasd etmek bahis konusu degilse icmaen mekruhtur.[Ibn Abidin, V, 245.]
Hind ulemasindan ve Hanefî fakihlerinden Esref Ali et-Tehânevî'nin tahkikine göre "Muhabbet, özlem, takdir ve rahmet duygularindan kaynaklanan öpmeler caizdir. Tazim ve selâmlama niyetiyle ve teberrük kas-diyle yapilan öpmeler caiz degildir."[I'laüsünen, XVII. 426.]
Meshur Ibn Abidin Hasiyesinde bu konuda söyle deniyor:
"... Bazi câhillerin baskasiyla biraraya geldiklerinde, sanki onun eliy-mis gibi kendi elini öpmesi de mekruhtur. Karsilasma aninda arkadasinin elinin öpülmesinin mekruh oldugunda ise icrnâ vardir. Bazi kimselerin âlimlerin huzurunda, veya büyük insanlarin huzurunda, yer öpmeleri de böylece mekruhtur ve haramdir. Bunu yapan, yeri öpen ve riza gösteren de günahkâr olur. Bu putlara tapmaya benzer. Bunu yapan ile razi olanlar ibadet ve tazim yoluyla oldugu takdirde kâfir olurlar. Eger tahiyye yoluyla yeni selamlasma yoluyla olursa, kâfir olmaz. Fakat günahkâr ve büyük günâh islemis olur..
5223.. Hz. Abdullah b. Ömer (basindan geçen) bir olayi Abdurrahman b. Ebî Leylâ'ya anlatmis (sonra) söyle demis:
"Bunun üzerine Peygamber (s.a.)'e yaklasip elini öptük."[Tirmizi, cihad 36; Ibn Mâce, edeb 16; Ahmed b. Hanbel. 11,7, 86, III.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 16/535.
Açiklama
Hz. Abdullah b. Ömer'in Abdurrahman b. Ebî Leyla>ya anlattigi olayf (2647) numarali hadis-i serifte anlatilan, Hz. Peygamber'irpgönderdigi bir akinci birliginin bozguna ugramasi neticesinde, Hz. Ibn Ömer'le arkadaslarinin akinci birligiyle irtibat kuramamalari neticesinde, Medine'ye dönüp gelip de Hz. Peygamberin huzuruna çikarak elini öpmeleriyle ilgili olaydir.
Mevzumuzu teskil eden bu hadis-i serif de yine el öpmenin caiz olduguna delalet etmektedir.
el-Ehberî'nin açiklamasina göre, Imam Malik, kibir ve gurura sebeb olan el öpmekle, kibirden dolayi el öptürmenin caiz olmadigini, dindarligindan ve faziletinden dolayi, bir kimsenin elini öpmeninse caiz oldugunu söylemistir.
------------------
Ilim ve fazilet sahibi olanlarin tâbilerine karsi bile tevazu göstermeleri müstehabtir.Davudoglu, Ahmed, Sahih-i Müslim Terceme ve Serhi, IV, 365-366.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Serhi, Samil Yayinevi: 13/279.